วันจันทร์ที่ 18 ตุลาคม พ.ศ. 2564

ร่มแห่งความสุข

ร่มแห่งความสุข

สุขํ  รุกฺขสฺส  ฉายาว,    ตโต  ญาติมาตาปิตุ;
ตโต  อาจริโย  รญฺโญ,    ตโต  ชินสฺส  สาสนํ.

ร่มไม้เป็นเหตุให้เกิดสุขนั่นเทียว,  ร่มของญาติพี่น้องเป็นสุขกว่านั้น  ร่มแห่งมารดาบิดา ร่มแห่งครูอาจารย์เป็นสุขยิ่งกว่า,  ร่มแห่งพระเจ้าอยู่หัว เป็นสุขยิ่งกว่านั้น,  ส่วนร่มคือพระพุทธศาสนาเป็นเหตุให้สุขกว่าร่มทั้งปวง.  (ธรรมนีติ อาจริยกถา ๑๑, โลกนีติ ๕๐, กวิทัปปณนีติ ๑๘๔)

ศัพท์น่ารู้ :

สุขํ (ความสุข, เหตุให้เกิดสุข, ความสบาย) สุข+สิ นป.

รุกฺขสฺส (แห่งต้นไม้) รุกฺข+ส

ฉายาว ตัดบทเป็น ฉายา+เอว (ร่มน้่นเทียว), ฉายา (ร่ม, เงา, ฉายา) อิต., เอว (นั่นเทียว, เชียว, เท่านั้น) นิบาต

ตโต ทั้ง ๓ ศัพท์แปลว่า กว่านั้น, แต่นั้น ต+โต (ต สัพพนาม + โต ปัจจัย)

ญาติมาตาปิตุ: (ญาติ, มารดา, บิดา) ญาติมาตาปิตุ+ส แปลงที่สุดเป็น อุ และลบ ส วิภัตติ ได้บ้าง ด้วยสูตรว่า อุ สสฺมึ สโลโป จ. (รู ๑๖๒)

อาจริโย (อาจารย์) อาจริย+สิ ในกวิทัปปณนึติ เป็น อาเจรสฺส ถือว่าเป็นวิภัตติที่เหมาะสม.

รญฺโญ: (แห่งพระราชา) ราช+ส แปลง ราช กับ ส เป็น รญฺโญ § ราชสฺส รญฺโญ-ราชิโน เส. (รู ๑๑๘)

ชินสฺส (พระพุทธเจ้า, พระชินสีห์) ชิน+ส

สาสนํ (ศาสนา, คำสอน) สาสน+สิ นป.

อีกสำนวนหนึ่งจาก โลกนีติไตรพากย์ ของ เสฐียรโกเศศ-นาคประทีป ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้

ร่มไม้ก็เป็นที่สบาย ร่มเงาของญาติ  มารดาบิดา ยังสบายกว่านั้น ของอาจารย์และพระราชายังยิ่งขึ้น คำสอนของพระชินสีห์ยังดีกว่านั้น ฯ

อีกสำนวนหนึ่ง จากราชนีติ ธรรมนีติ โดย นายทอง หงศ์ลดารมภ์ (มหากิม) ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้

ร่มไม้ก็เป็นที่อาศัยได้สุขสบาย  แต่ร่มญาติยังสุขสบายกว่านั้น  ร่มพ่อแม่ยิ่งสุขสบายยิ่งกว่านั้น  ร่มครูอาจารย์ ร่มพระเจ้าอยู่หัว ยังสุขสบายยิ่งกว่านั้นขึ้นไปอีก  ร่มธรรมะของพระชินเจ้าเจ้ายังสุขสบายกว่าทั้งหมด

Credit: Palipage : Guide to Language - Pali 

(1) อาจริยกถา แถลงอาจารย์ 👇  (2) อ่านหัวข้อ 👉2. สิปปกถา - แถลงศิลปะ 👉(3) อ่านหัวข้อ ๓. ปัญญากถา - แถลงปัญญา ,  4. สุตกถา - แถลงความรู้

(1-3) ปณามคาถาและคำปฏิญญา,  (4) อายครูไม่รู้วิชา (5) คนเขลาที่น่าขัน,  (6) วัตร ๕ อย่างที่ศิษย์ควรทำ,  (7-8) ครูคือแบบอย่างของศิษย์,  (9) รู้ให้แน่-แก้ให้เป็น,  (10) ถึงจะไกลก็ควรไป,  (11) ร่มแห่งความสุข, (12) ทั้งหนักและน่าเชื่อถือ, (13) คนเบากว่านุ่น







Previous Post
Next Post

post written by:

0 comments: