หลักการชม

หลักการชม

ปจฺจกฺเข  ครโว  สํเส,        ปโรกฺเข  มิตฺตพนฺธเว;
กมฺมนฺเต  จ  ทาสภจฺเจ,      ปุตฺตทาเร  สํเส  มเต.

พึงสรรเสริญครูที่ต่อหน้า  พึงยกย่องมิตรและญาติที่ลับหลัง
พึงชมเชยคนใช้แลลูกจ้างเมื่อทำงาน  พึงยกย่องบุตรและภริยาคราสิ้นใจแล้ว.

(ธัมมนีติ กตกถา ๒๑๗)

ศัพท์น่ารู้ :

ปจฺจกฺเข (ต่อหน้า, ประจักษ์, ชัดเจน, แจ่มแจ้ง, แน่นอน) ปจฺจกฺข+สฺมึ 

ครโว (ครู, คนที่ควรเคารพ ท.) ครุ+โย 

สํเส (สรรเสริญ, เยินยอ, ยกย่อง, ชมเชย) √สํส+อ+เอยฺย ภูวาทิ. กัตตุ. 

ปโรกฺเข (ลับหลัง, พ้นสายตา, เกินวิสัยทัศน์) ปโรกฺข+สฺมึ

มิตฺตพนฺธเว (มิตรและญาติ, เพื่อนและเผ่าพันธุ์ ท.) มิตฺต+พนฺธว > มิตฺตพนฺธว+โย

กมฺมนฺเต (ในการงาน, เวลาทำงาน) กมฺมนฺต+สฺมึ

จ (ด้วย, และ) นิบาตอรรถรวบรวม

ทาสภจฺเจ (ทาสและคนใช้, บ่าวและลูกจ้าง ท.) ทาส+ภจฺจ > ทาสภจฺจ+โย 

ปุตฺตทาเร (บุตรและทาระ, ลูกและภริยา ท.) ปุตฺต+ทาร > ปุตฺตทาร+โย

สํเส (สรรเสริญ, ยกยอง, ชมเชย) 

มเต (ในเวลาตายไปแล้ว, ผู้ตายไปแล้ว) มต+สฺมึ, มต+โย

อีกสำนวนหนึ่งจาก โลกนีติไตรพากย์ (ธัมมนีติ) ของ เสฐียรโกเศศ-นาคประทีป ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้  

พึงสรรเสริญครูต่อหน้า พึงสรรเสริญมิตรแล  พวกพ้องลับหลัง พึงสรรเสริญทาสแลทนายใช้  ในเมื่อแล้วกิจ พึงสรรเสริญบุตรแลภริยาเมื่อตายแล้ว.

อีกสำนวนหนึ่ง จากราชนีติ ธรรมนีติ โดย นายทอง หงศ์ลดารมภ์ (มหากิม) ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้

ควรสรรเสริญครูต่อหน้า  ควรสรรเสริญญาติมิตรในเวลาลับหลัง  

ควรสรรเสริญคนใช้เมื่อเสร็จกิจแล้ว  แต่ควรสรรเสริญลูกเมียเมื่อตายแล้ว.

Credit: Palipage : Guide to Language - Pali 

• Tweet
• Share
• Share
• Share
• Share