ห้าสิ่งที่ควรทำช้า ๆ

ห้าสิ่งที่ควรทำช้า ๆ

สิเน  สิปฺปํ  สิเน  ธนํ,       สิเน  ปพฺพตมารุเห;
สิเน  กาโม  จ  โกโธ  จ,     อิเม  ปญฺจ  สิเน  สิเน.

สิ่งที่ควรทำช้า ๆ ๕ ประการ คือ
๑.  การเรียนศิลปะ (ต้องเพียรพยายาม)  ๒.  การแสวงหาทรัพย์ (ต้องขยันมั่นเพียร)   ๓. การขึ้นภูเขา (ต้องดูกำลังวังชา)  ๔. การเสพกามคุณทั้งห้า (ต้องมีสติ)  ๕. การโกรธ (ต้องหาวิธีระงับโดยเร็ว)

(ธัมมนีติ กตกถา ๒๑๘, โลกนีติ ๙)

ศัพท์น่ารู้ :

สิเน (ช้า ๆ) ยังไม่ทราบว่า สำเร็จมาจากธาตุปัจจัยอะไรกันแน่ แปลตามกันมาว่า „ช้า ๆ“ ขอฝากไว้ก่อน ครับ อนึงในโลกนีติไตรพากย์ เป็น สินฺเน ทุกบทไป.

สิปฺปํ (ศิลป, ฝีมือ) นป. สิปฺป+อํ ควรใส่กิริยาที่สัมพันธ์กัน อุคฺคณฺเห (เรียน, ถือเอา) เพื่อให้ได้ความสมบูรณ์

ธนํ (ทรัพย์, สมบัติ) นป. ควรเติมกิริยาว่า ปริเยเส, คเวเส (แสวงหา) เพื่อให้ได้ความหมาย

ปพฺพตมารุเห ตัดบทเป็น ปพฺพตํ+อารุเห (พึงขึ้นสู่ภูเขา) ปพฺพต+อํ = ปพฺพตํ (ซึ่งภูเขา, สู่บรรพต), อา+√รุห+อ+เอยฺย = อารุเห ภูวาทิ. กัตตุ. หรือ อารุห+สฺมึ = อารุเห ได้เหมือนกัน.

กาโม (ความต้องการ, กาม) กาม+สิ ในโลกนีติเป็น กามสฺส

จ (ด้วย, และ) นิบาต

โกโธ (ความโกรธ, โทสะ, ขุ่นเคือง) โกธ+สิ ในโลกนีติเป็น โกธสฺส 

อิเม (เหล่านี้) อิม+โย

ปญฺจ (ห้า) ปญฺจ+โย สังขยาสัพพนาม

สิเน สิเน (ช้า ๆ, ใจเย็น ๆ)  อนึ่งในโลกนีติไตรพากย์ เป็น สินฺเน

ลำดับนี้ขอนำบาฬีและคำแปลจากโลกนีติไตรพากย์ (พากย์โลกนีติ) มาเทียบเคียงไว้ เพื่อประโยชน์แก่การศึกษาต่อไปตามโอกาสอันเหมาะสม ดังนี้ 

สินฺเน  สิปฺปํ  สินฺเน  ธนํ,  สินฺเน  ปพฺพตมารุยฺหํ;

สินฺเน  กามสฺส  โกธสฺส,  อิเม  ปญฺจ  สินฺเน  สินฺเน ฯ

ศิลปย่อมาให้เป็นตอน ๆ  โภคทรัพย์ย่อมมาให้ทีละน้อย  การขึ้นภูเขาต้องค่อย ๆ ไป    

กามคุณควรผ่อนเป็นขั้น ๆ   ความโกรธควรแสดงคราวะน้อย  ห้าอย่างนี้ พึงค่อยเป็นค่อยไป.

เรียนศิลป์แสวงทรัพย์ด้อม       เดินไศล

สามสิ่งอย่าเร็วไว          ชอบช้า

เสพกามหนึ่งคือใจ       มักโกรธ

สองประการนี้ถ้า          ผ่อนน้อยเป็นคุณ.

อีกสำนวนหนึ่งจาก โลกนีติไตรพากย์ (ธัมมนีติ) ของ เสฐียรโกเศศ-นาคประทีป ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้

พึงค่อย ๆ เรียนศิลป ค่อย ๆ แสวงหาทรัพย์  ค่อย ๆ ขึ้นภูเขา ค่อย ๆ รัก ค่อย ๆ โกรธ   ทั้งห้านี้ พึงค่อยเป็นค่อยไป.

Credit: Palipage : Guide to Language - Pali 

• Tweet
• Share
• Share
• Share
• Share