รู้ให้แน่-แก้ให้เป็น

รู้ให้แน่-แก้ให้เป็น

สมฺมา  อุปปริกฺขิตฺวา;   อกฺขเรสุ  ปเทสุ  จ;
โจรฆาโต  สิสฺโส  สิยา,    ครุ  โจรฎฺฎการโก.

นักศึกษาครั้นพิจารณาในอักษร  และในบทอย่างละเอียดถี่ถ้วนแล้ว,  พึงเป็นดุจตำรวจจับผู้ร้าย(ฆ่าโจร), ส่วนครูพึงเป็นดุจผู้ตัดสินคดีแก่โจร. (ธรรมนีติ ๙, กวิทัปปณนีติ ๑๗๒, มหารหนีติ ๑๑๐)

ศัพท์น่ารู้ :

สมฺมา: (โดยชอบ) นิ. ใช้ในอรรถตติยาวิภัตติ นิบาตชุดนี้ มี ๕ ตัว คือ สยํ, สามํ, สํ, สมฺมา, กินฺติ.

อุปปริกฺขิตฺวา: (เห็นรอบ, พิจารณา, สำรวจ, สอบทาน) อุป+ปริ+อิกฺข+อิ+ตฺวา กิต.

อกฺขเรสุ: (ในอักษร ท.) อกฺขร+สุ

ปเทสุ: (ในบท ท.) ปท+สุ

จ: (ด้วย, และ) นิ.

โจรฆาโต: (ผู้ฆ่าโจร, คนจับโจร, -ขโมย) โจรฆาต+สิ วิ. โจรํ หนตีติ โจรฆาโต (ผู้เบียดเบียนโจร ชื่อว่า โจรฆาตะ) โจร+หน+อ+สิ, แปลง หน เป็น ฆาต ด้วยสูตรว่า หนสฺส ฆาโต. (รู ๕๔๔) เป็น อมาทิปรตัปปุริสสมาส

สิยา: (พึงเป็น, พึงมี) อส+อ+เอยฺย, หลัง อส ธาตุแปลง เอยฺย, เอยฺยุํ เป็น อิยา, อิยุํ ตามลำดับ ด้วยมหาสูตรว่า กฺวจิ ธาตุฯ. (รู ๔๘๘) มีรูปเป็น สิยา, สิยุํ

สิสฺโส: (ศิษย์, นักศึกษา) สิสฺส+สิ

คุรุ: (ครู, อาจารย์) คุรุ+สิ

โจรฎฺฎการโก: (ผู้ตัดสินคดีแก่โจร, ผู้พิพากษาแก่โจร) โจรฏฺฏการก+สิ วิ. อฏฺฏํ กโรตีติ อฏฺฏการโก (ผู้ตัดสินคดีความ ชื่อว่า อัฏฏการกะ) อฏฺฏ+กร+ณฺวุ+สิ, วิ. โจรสฺส อฏฺฏการโก โจรฏฺฏการโก (ผู้ตัดสินคดีแก่โจร ชื่อว่า โจรัฏฏการกะ) จตุตถีตัป.

อีกสำนวนหนึ่งจาก โลกนีติไตรพากย์ ของ เสฐียรโกเศศ-นาคประทีป ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้

ศิษย์ที่เข้าใจหาเหตุในอักษร แลอุปเทศโดยชอบแล้ว  หากว่าจะกลายเป็นนายโจรฆาตก์ (ผู้ฆ่าโจร)ไซร์  ครูก็ต้องเป็นคนทำการขึ้งเคียดโจรด้วย.

อีกสำนวนหนึ่ง จากราชนีติ ธรรมนีติ โดย นายทอง หงศ์ลดารมภ์ (มหากิม) ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้

ศิษย์ที่เข้าใจเหตุในอักษรและหลักของครูโดยถ่องแท้  ถึงหากว่าจะกลายเป็นโจรเพชฌฆาตไซร์  ครูก็ก็ต้องเป็นผู้มีส่วนด้วย.

Credit: Palipage : Guide to Language - Pali 

(1) อาจริยกถา แถลงอาจารย์ 👇 (2) อ่านหัวข้อ 👉2. สิปปกถา - แถลงศิลปะ  👉(3) อ่านหัวข้อ ๓. ปัญญากถา - แถลงปัญญา ,  4. สุตกถา - แถลงความรู้ ,  5. กถากถา - แถลงถ้อยคำ

(1-3) ปณามคาถาและคำปฏิญญา,  (4) อายครูไม่รู้วิชา (5) คนเขลาที่น่าขัน,  (6) วัตร ๕ อย่างที่ศิษย์ควรทำ,  (7-8) ครูคือแบบอย่างของศิษย์,  (9) รู้ให้แน่-แก้ให้เป็น,  (10) ถึงจะไกลก็ควรไป,  (11) ร่มแห่งความสุข, (12) ทั้งหนักและน่าเชื่อถือ, (13) คนเบากว่านุ่น

ภาพ : นักรบตะวันตก

วัดศาลาปูนวรวิหาร ตำบลท่าวาสุกรี อำเภอพระนครศรีอยุธยา จังหวัดพระนครศรีอยุธยา

รูปปั้นพระพุทธเจ้าวัยเด็ก เรียกว่า Baby Buddha  ซึ่งก็จะมีให้เห็นอยู่ในหลายๆที่ของประเทศเนปาล และเมื่อเดินเข้าไปข้างใน ก็จะเจออาคารที่ภายในมีรอยเท้าจำลองของพระพุทธเจ้าเมื่อครั้งประสูติ  ซึ่งเชื่อกันว่าพระเจ้าอโศกเป็นผู้จำลองและเก็บรักษาไว้ที่นี่

• Tweet
• Share
• Share
• Share
• Share