ถึงจะไกลก็ควรไป

ถึงจะไกลก็ควรไป

ปณฺฑิโต  สุตสมฺปนฺโน,     ยตฺถ  อตฺถีติ  เจ  สุโต;
มหุสฺสาเหน  ตํ  ฐานํ,     คนฺตพฺพํว  สุเตสินา.

ผินักศึกษาได้ยินว่า มีบัณฑิตผู้ฉลาด  ถึงพร้อมด้วยความรู้ มีอยู่ ณ ที่ใด  นักศึกษาผู้ปรารถนาความเจริญแก่ตน  ควรไปในที่นั้น ด้วยอุสาหะอันใหญ่เทียว.

(ธรรมนีติ อาจริยกถา ๑๐, กวิทัปปณนีติ ๘๓, มหารหนีติ ๔๒, โลกนีติ ๘)

ศัพท์น่ารู้ :

ปณฺฑิโต (บัณฑิต, ผู้มีปัญญา) ปณฺฑิต+สิ

สุตสมฺปนฺโน (ผู้ถึงพร้อมด้วยความรู้) สุต+สมฺปนฺน > สุตสมฺปนฺน+สิ

ยตฺถ (ในที่ใด) ย+ถ ปัจจัยในอรรถสัตตมีวิภัตติ

อตฺถีติ ตัดบทเป็น อตฺถิ+อิติ (มีอยู่+ว่า....ดังนี้)

เจ (ผิว่า, ถ้าว่า, หากว่า) เป็นนิบาต

สุโต (ผู้ได้ฟัง, ได้ยินแล้ว, นักศึกษา) สุต+สิ;

มหุสฺสาเหน (ด้วยความอุตสาหอันใหญ่, -ขยัน, -พยายาม) มหา+อุสฺสาห > มหุสฺสาห+นา

ตํ (นั้น) ต+สิ สัพพนาม วิเสสนะ(คำขยาย)ใน ฐานํ

ฐานํ (ที่, สถานที่) ฐาน+สิ,

คนฺตพฺพํว ตัดบทเป็น คนฺตพฺพํ+เอว (พึงไปนั้นเทียว, ควรไปให้ได้), คนฺตพฺพ+สิ มาจาก คมุ+ตพฺพ ในเพราะปัจจัยที่มี ต อักษรเป็นตัวแรก เช่น ตุํ, ตพฺพ, ตเว, ตุน, ตฺวาน, ตฺวา เป็นต้น ให้แปลงอักษรที่สุดธาตุที่มี ม, น เป็นที่สุดเป็น น ได้บ้าง ด้วยสูตรว่า คมขนหนาทีนํ ตุํตพฺพาทีสุ น. (รู ๕๕๑) อุทาหรณ์ เช่น คนฺตพฺโพ, ขนฺตพฺพํ, หนฺตพฺพํ, มนฺตพฺโพ เป็นต้น.

สุเตสินา (นักศึกษา, ผู้แสวงหาความรู้) สุต (ความรู้)+เอสี (ผู้แสวงหา) > สุเตสี+นา

อีกสำนวนหนึ่งจาก โลกนีติไตรพากย์ ของ เสฐียรโกเศศ-นาคประทีป ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้

บัณฑิตเต็มเปี่ยมด้วยความรู้   หากทราบว่ามีอยู่ในที่ใด   อันผู้แสวงความรู้พึงไปสู่ที่นั้น  ด้วยความอุตสาหะอันใหญ่เทียว ฯ

อีกสำนวนหนึ่ง จากราชนีติ ธรรมนีติ โดย นายทอง หงศ์ลดารมภ์ (มหากิม) ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้

หากรู้ว่าท่านผู้เป็นนักปราชญ์    สมบูรณ์ด้วยความรู้ มีอยู่ในที่ใด    ผู้แสวงหาความรู้ ก็ควรพยายามบากบั่น   ไปให้ถึงที่นั้นให้ได้.

Credit: Palipage : Guide to Language - Pali 

(1) อาจริยกถา แถลงอาจารย์ 👇 (2) อ่านหัวข้อ 👉2. สิปปกถา - แถลงศิลปะ  👉(3) อ่านหัวข้อ ๓. ปัญญากถา - แถลงปัญญา , 4. สุตกถา - แถลงความรู้

(1-3) ปณามคาถาและคำปฏิญญา,  (4) อายครูไม่รู้วิชา (5) คนเขลาที่น่าขัน,  (6) วัตร ๕ อย่างที่ศิษย์ควรทำ,  (7-8) ครูคือแบบอย่างของศิษย์,  (9) รู้ให้แน่-แก้ให้เป็น,  (10) ถึงจะไกลก็ควรไป,  (11) ร่มแห่งความสุข, (12) ทั้งหนักและน่าเชื่อถือ, (13) คนเบากว่านุ่น

ภาพ :  นักรบตะวันออก

 วัดพระพุทธฉาย รอยพระพุทธบาทเบื้องขวา จังหว้ดสระบุรี 

• Tweet
• Share
• Share
• Share
• Share