ทั้งหนักและน่าเชื่อถือ
ปาสาณฉตฺตํ ครุกํ, ตโต เทวาน จิกฺขนํ;
ตโต วุฑฺฒานโมวาโท, ตโต ชินสฺส สาสนํ.
ฉัตรที่ทำด้วยแผ่นหิน เป็นของหนัก, คำบอกเล่าของเทวดาทั้งหลาย หนักกว่านั้น; โอวาทของผู้เฒ่าทั้งหลาย มีน้ำหนักกว่านั้นอีก, แต่คำสอนของพระพุทธเจ้า ทั้งหนักและน่าเชื่อถือยิ่งนัก.
(ธรรมนีติ อาจริยกถา ๑๒, โลกนีติ ๑๔๗, กวิทัปปณนีติ ๔๖, มหารหนีติ ๑๓)
ศัพท์น่ารู้ :
ปาสาณฉตฺตํ (ฉัตรที่ทำด้วยหิน, ร่มหิน,) ปาสาณ+ฉตฺต > ปาสาณฉตฺต+อํ, ปาสาณ (หิน, แผ่นหิน) ป., ฉตฺต (ฉัตร, ร่ม) นป. วิ. ฉาทยตีติ ฉตฺตํ - ร่มที่กั้น ชื่อว่า ฉัตตะ.
ครุกํ (ที่หนัก, หนักแน่น, น่าเคารพ) ครุก+อํ
ตโต (กว่านั้น) ต+โต
เทวานาจิกฺขนา ตัดบทว่า เทวานํ+อาจิกฺขนา (การบอกกล่าว-, บอกเล่าของเทวดาทั้งหลาย);
วุฑฺฒานโมวาโท ตัดบทเป็น วุฑฺฒานํ+โอวาโท (โอวาทของคนเฒ่าทั้งทั้งหลาย), วุฑฺฒ (ผู้เฒ่า, คนแก่, ผู้สูงอายุ, เจริญแล้ว) วฑฺฒ-วฑฺฒเน (เจริญ)+ต แปลง ต เป็น ฒ § ธฒภเหหิ ธฒา จ. (รู ๖๐๗), แปลง อ เป็น อุ และลบ ฑ § กฺวจิ ธาตุ ฯ. (รู ๔๘๘), เพราะ ฒ แปลงที่สุดธาตุเป็น ฑฺ § โฑ ฒกาเร. (รู ๖๑๕).
พุทฺธสฺส (ของพระพุทธเจ้า) พุทฺธ+ส ป.
สาสนํ (คำสอน, ศาสน์) สาสน+อํ นป. วิ. สาสิยเตติ สาสนํ - คำสั่งสอน ชื่อว่า สาสนะ.
อีกสำนวนหนึ่งจาก โลกนีติไตรพากย์ ของ เสฐียรโกเศศ-นาคประทีป ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้
ฉัตรหินก็หนัก การบอกกล่าวของทวยเทพยัง- หนักกว่านั้น คำตักเตือนของผู้เฒ่าหนักกว่านั้นอีก คำสั่งสอนของพระชินสีห์หนักยิ่งกว่านั้นอีก.
อีกสำนวนหนึ่ง จากราชนีติ ธรรมนีติ โดย นายทอง หงศ์ลดารมภ์ (มหากิม) ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้
ฉัตรหินว่าหนักนักแล้ว แต่การบอกกล่าวขงทวยเทพยังหนักกว่านั้น คนที่เชื่อฟังคำตักเตือนของท่านผู้เฒ่า ยังหนักกว่านั้นอีก แต่คำสั่งสอนของพระชินเจ้ายังหนักกว่านั้นอีก.
Credit: Palipage : Guide to Language - Pali
(1) อาจริยกถา แถลงอาจารย์ 👇 (2) อ่านหัวข้อ 👉2. สิปปกถา - แถลงศิลปะ 👉(3) อ่านหัวข้อ ๓. ปัญญากถา - แถลงปัญญา , 4. สุตกถา - แถลงความรู้
(1-3) ปณามคาถาและคำปฏิญญา, (4) อายครูไม่รู้วิชา (5) คนเขลาที่น่าขัน, (6) วัตร ๕ อย่างที่ศิษย์ควรทำ, (7-8) ครูคือแบบอย่างของศิษย์, (9) รู้ให้แน่-แก้ให้เป็น, (10) ถึงจะไกลก็ควรไป, (11) ร่มแห่งความสุข, (12) ทั้งหนักและน่าเชื่อถือ, (13) คนเบากว่านุ่น
0 comments: