วันอังคารที่ 19 ตุลาคม พ.ศ. 2564

ทั้งหนักและน่าเชื่อถือ

ทั้งหนักและน่าเชื่อถือ

ปาสาณฉตฺตํ  ครุกํ,     ตโต  เทวาน  จิกฺขนํ;
ตโต  วุฑฺฒานโมวาโท,  ตโต  ชินสฺส  สาสนํ.

ฉัตรที่ทำด้วยแผ่นหิน เป็นของหนัก,  คำบอกเล่าของเทวดาทั้งหลาย หนักกว่านั้น;   โอวาทของผู้เฒ่าทั้งหลาย มีน้ำหนักกว่านั้นอีก,   แต่คำสอนของพระพุทธเจ้า ทั้งหนักและน่าเชื่อถือยิ่งนัก. 

(ธรรมนีติ อาจริยกถา ๑๒, โลกนีติ ๑๔๗, กวิทัปปณนีติ ๔๖, มหารหนีติ ๑๓)

ศัพท์น่ารู้ :

ปาสาณฉตฺตํ (ฉัตรที่ทำด้วยหิน, ร่มหิน,) ปาสาณ+ฉตฺต > ปาสาณฉตฺต+อํ, ปาสาณ (หิน, แผ่นหิน) ป., ฉตฺต (ฉัตร, ร่ม) นป. วิ. ฉาทยตีติ ฉตฺตํ - ร่มที่กั้น ชื่อว่า ฉัตตะ.

ครุกํ (ที่หนัก, หนักแน่น, น่าเคารพ) ครุก+อํ

ตโต (กว่านั้น) ต+โต

เทวานาจิกฺขนา ตัดบทว่า เทวานํ+อาจิกฺขนา (การบอกกล่าว-, บอกเล่าของเทวดาทั้งหลาย);

วุฑฺฒานโมวาโท ตัดบทเป็น วุฑฺฒานํ+โอวาโท (โอวาทของคนเฒ่าทั้งทั้งหลาย), วุฑฺฒ (ผู้เฒ่า, คนแก่, ผู้สูงอายุ, เจริญแล้ว) วฑฺฒ-วฑฺฒเน (เจริญ)+ต แปลง ต เป็น ฒ § ธฒภเหหิ ธฒา จ. (รู ๖๐๗), แปลง อ เป็น อุ และลบ ฑ § กฺวจิ ธาตุ ฯ. (รู ๔๘๘), เพราะ ฒ แปลงที่สุดธาตุเป็น ฑฺ § โฑ ฒกาเร. (รู ๖๑๕).

พุทฺธสฺส (ของพระพุทธเจ้า) พุทฺธ+ส ป.

สาสนํ (คำสอน, ศาสน์) สาสน+อํ นป. วิ. สาสิยเตติ สาสนํ - คำสั่งสอน ชื่อว่า สาสนะ.

อีกสำนวนหนึ่งจาก โลกนีติไตรพากย์ ของ เสฐียรโกเศศ-นาคประทีป ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้

ฉัตรหินก็หนัก การบอกกล่าวของทวยเทพยัง-  หนักกว่านั้น คำตักเตือนของผู้เฒ่าหนักกว่านั้นอีก  คำสั่งสอนของพระชินสีห์หนักยิ่งกว่านั้นอีก.

อีกสำนวนหนึ่ง จากราชนีติ ธรรมนีติ โดย นายทอง หงศ์ลดารมภ์ (มหากิม) ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้

ฉัตรหินว่าหนักนักแล้ว แต่การบอกกล่าวขงทวยเทพยังหนักกว่านั้น  คนที่เชื่อฟังคำตักเตือนของท่านผู้เฒ่า ยังหนักกว่านั้นอีก  แต่คำสั่งสอนของพระชินเจ้ายังหนักกว่านั้นอีก.

Credit: Palipage : Guide to Language - Pali 

(1) อาจริยกถา แถลงอาจารย์ 👇 (2) อ่านหัวข้อ 👉2. สิปปกถา - แถลงศิลปะ 👉(3) อ่านหัวข้อ ๓. ปัญญากถา - แถลงปัญญา ,  4. สุตกถา - แถลงความรู้

(1-3) ปณามคาถาและคำปฏิญญา,  (4) อายครูไม่รู้วิชา (5) คนเขลาที่น่าขัน,  (6) วัตร ๕ อย่างที่ศิษย์ควรทำ,  (7-8) ครูคือแบบอย่างของศิษย์,  (9) รู้ให้แน่-แก้ให้เป็น,  (10) ถึงจะไกลก็ควรไป,  (11) ร่มแห่งความสุข, (12) ทั้งหนักและน่าเชื่อถือ, (13) คนเบากว่านุ่น





Previous Post
Next Post

post written by:

0 comments: