วันจันทร์ที่ 25 ตุลาคม พ.ศ. 2564

จะมีมาแต่ไหน

จะมีมาแต่ไหน

อลสสฺส  กุโต  สิปฺปํ,      อสิปฺปสฺส  กุโต  ธนํ;
อธนสฺส  กุโต  มิตฺตํ,      อมิตฺตสฺส  กุโต  สุขํ;
อสุขสฺส  กุโต  ปุญฺญํ,    อปุญฺญสฺส  กุโต  นิพฺพานํ.

คนเกียจคร้านจะมีศิลปะแต่ที่ไหน   คนไร้ศิลปะจะมีทรัพย์แต่ที่ไหน
คนไร้ทรัพย์จะมีเพื่อนแต่ที่ไหน   คนไร้เพื่อนจะมีความสุขแต่ที่ไหน
คนไร้ความสุขจะมีบุญแต่ที่ไหน   คนไม่มีบุญจะบรรลุนิพพานได้อย่างไร.

(ธรรมนีติ สิปปกถา ๑๖ โลกนีติ ๓, กวิทัปปณนีติ ๔)

ศัพท์น่ารู้ :

อลสสฺส (แก่/ของคนเกียจคร้าน) อลส+ส

กุโต (แต่ที่ไหน) กึ+โต ปัจจัย

สิปฺปํ, (ศิลปะ) สิปฺป+อํ วิ. อตฺตโน หิตมาสีสนฺเตหิ เสวิยเตติ สิปฺปํ. (ศิลปะ คือ สิ่งที่ผู้แสวงหาประโยชน์แก่ตนซ่องเสพอยู่) สิ-เสวายํ+ปฺป จัดเข้าในคหาทิคณธาตุ.

อสิปฺปสฺส (แก่/ของคนไร้ศิลปะ) น+สิปฺป > อสิปฺป+ส, วิ. นตฺถิ เอตสฺส สิปฺปนฺติ อสิปฺโป. (คนไม่มีศิลปะ ชื่อว่า อสิปปะ).

ธนํ (ทรัพย์, สมบัติ) ธน+สิ

อธนสฺส (แก่/ของคนไร้ทรัพย์) น+ธน > อธน+ส, วิ. นตฺถิ เอตสฺส ธนนฺติ อธโน. (คนไม่มีทรัพย์ ชื่อว่า อธนะ)

มิตฺตํ (มิตร, เพื่อน) มิตฺต+สิ

อมิตฺตสฺส (แก่/ของไร้มิตร) น+มิตฺต > อมิตฺต+ส. วิ. นตฺถิ เอตสฺส มิตฺตนฺติ อมิตฺโต. (คนไม่มีมิตร ชื่อว่า อมิตตะ)

สุขํ (ความสุข) สุข+สิ

อสุขสฺส (แก่/ของคนไร้สุข) น+สุข > อสุข+ส, วิ. นตฺถิ เอตสฺส สุขนฺติ อสุโข. (คนไม่มีสุข ชื่อว่า อสขะ)

ปุญฺญํ (บุญ, เครืองชำระ) ปุญฺญ+สิ

อปุญฺญสฺส (แก่/ของคนไม่มีบุญ) น+ปุญฺญ > อปุญฺญ+ส, วิ. นตฺถิ เอตสฺส ปุญฺญนฺติ อปุญฺโญ. (คนไม่มีบุญ ชื่อว่า อปุญญะ)

นิพฺพานํ (พระนิพพาน) นิพฺพาน+สิ

ในโลกนีติและกวิทัปปณนีติ บาทสุดท้ายเป็น  อปุญฺญสฺส  กุโต  วรํ.

อีกสำนวนหนึ่งจาก โลกนีติไตรพากย์ ของ เสฐียรโกเศศ-นาคประทีป ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้

คนเกียจคร้านจะมีศิลปที่ไหน คนไม่มีศิลปจะหาทรัพย์ที่ไหน คนไร้ทรัพย์จะมีเพื่อนที่ไหน

คนไร้เพื่อนจะมีสุขที่ไหน คนไร้สุขจะมีบุญที่ไหน  คนไร้บุญจะได้นิพพานแต่ไหนมา.

อีกสำนวนหนึ่ง จากราชนีติ ธรรมนีติ โดย นายทอง หงศ์ลดารมภ์ (มหากิม) ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้

คนเกียจคร้านจะมีศิลปะได้อย่างไร คนไม่มีศิลปะจะหาทรัพย์ได้อย่างไร   

คนไม่มีทรัพย์จะมีเพื่อนได้ที่ไหน คนไม่มีเพื่อนจะหาความสุขได้ที่ไหน

คนไม่มีสุขจะหาบุญได้อย่างไร และคนไม่มีบุญจะบรรลุนิพพานได้อย่างไร.

Credit: Palipage : Guide to Language - Pali 

(3) อ่านหัวข้อ ๓. ปัญญากถา - แถลงปัญญา

(2) อ่านหัวข้อ 2. สิปปกถา - แถลงศิลปะ 👇

27. เหมือนคนใบ้นอนฝัน , 26. คนกับโคต่างกันอย่างไร ,  25.  ตำรา : ดาบสองคม ,  24.  คนโง่ชอบโอ้อวด , 23.  ควรรู้ไว้ใช้ให้เป็น , 22. ความดีย่อมไปสู่คนดี ,  21. พ่อแม่ที่เป็นศัตรูของลูก , 20. สวยแต่รูปจูบไม่หอม , 19. ลูกเอ๋ย! อย่าเกียจคร้าน , 18. พระราชาและนักปราชญ์ ,  17. ศิลป์ดีกว่าทรัพย์ , 16. จะมีมาแต่ไหน , 14-15. ศิลปศาสตร์ ๑๘ แขนง

(1) อ่านหัวข้อ 1. อาจริยกถา - แถลงอาจารย์👇

(1-3) ปณามคาถาและคำปฏิญญา,  (4) อายครูไม่รู้วิชา (5) คนเขลาที่น่าขัน,  (6) วัตร ๕ อย่างที่ศิษย์ควรทำ,  (7-8) ครูคือแบบอย่างของศิษย์,  (9) รู้ให้แน่-แก้ให้เป็น,  (10) ถึงจะไกลก็ควรไป,  (11) ร่มแห่งความสุข, (12) ทั้งหนักและน่าเชื่อถือ, (13) คนเบากว่านุ่น

ภาพ : นักรบตะวันออก

วัดพรหมรังษี อำเภอ พัฒนานิคม จ.ลพบุรี 

วัดพรหมรังษี เป็นวัดในการให้สร้างของ สมเด็จพระพุฒาจารย์ (โต พรหฺมรํสี) 




Previous Post
Next Post

post written by:

0 comments: