จะมีมาแต่ไหน
อลสสฺส กุโต สิปฺปํ, อสิปฺปสฺส กุโต ธนํ;
อธนสฺส กุโต มิตฺตํ, อมิตฺตสฺส กุโต สุขํ;
อสุขสฺส กุโต ปุญฺญํ, อปุญฺญสฺส กุโต นิพฺพานํ.
คนเกียจคร้านจะมีศิลปะแต่ที่ไหน คนไร้ศิลปะจะมีทรัพย์แต่ที่ไหน
คนไร้ทรัพย์จะมีเพื่อนแต่ที่ไหน คนไร้เพื่อนจะมีความสุขแต่ที่ไหน
คนไร้ความสุขจะมีบุญแต่ที่ไหน คนไม่มีบุญจะบรรลุนิพพานได้อย่างไร.
(ธรรมนีติ สิปปกถา ๑๖ โลกนีติ ๓, กวิทัปปณนีติ ๔)
ศัพท์น่ารู้ :
อลสสฺส (แก่/ของคนเกียจคร้าน) อลส+ส
กุโต (แต่ที่ไหน) กึ+โต ปัจจัย
สิปฺปํ, (ศิลปะ) สิปฺป+อํ วิ. อตฺตโน หิตมาสีสนฺเตหิ เสวิยเตติ สิปฺปํ. (ศิลปะ คือ สิ่งที่ผู้แสวงหาประโยชน์แก่ตนซ่องเสพอยู่) สิ-เสวายํ+ปฺป จัดเข้าในคหาทิคณธาตุ.
อสิปฺปสฺส (แก่/ของคนไร้ศิลปะ) น+สิปฺป > อสิปฺป+ส, วิ. นตฺถิ เอตสฺส สิปฺปนฺติ อสิปฺโป. (คนไม่มีศิลปะ ชื่อว่า อสิปปะ).
ธนํ (ทรัพย์, สมบัติ) ธน+สิ
อธนสฺส (แก่/ของคนไร้ทรัพย์) น+ธน > อธน+ส, วิ. นตฺถิ เอตสฺส ธนนฺติ อธโน. (คนไม่มีทรัพย์ ชื่อว่า อธนะ)
มิตฺตํ (มิตร, เพื่อน) มิตฺต+สิ
อมิตฺตสฺส (แก่/ของไร้มิตร) น+มิตฺต > อมิตฺต+ส. วิ. นตฺถิ เอตสฺส มิตฺตนฺติ อมิตฺโต. (คนไม่มีมิตร ชื่อว่า อมิตตะ)
สุขํ (ความสุข) สุข+สิ
อสุขสฺส (แก่/ของคนไร้สุข) น+สุข > อสุข+ส, วิ. นตฺถิ เอตสฺส สุขนฺติ อสุโข. (คนไม่มีสุข ชื่อว่า อสขะ)
ปุญฺญํ (บุญ, เครืองชำระ) ปุญฺญ+สิ
อปุญฺญสฺส (แก่/ของคนไม่มีบุญ) น+ปุญฺญ > อปุญฺญ+ส, วิ. นตฺถิ เอตสฺส ปุญฺญนฺติ อปุญฺโญ. (คนไม่มีบุญ ชื่อว่า อปุญญะ)
นิพฺพานํ (พระนิพพาน) นิพฺพาน+สิ
ในโลกนีติและกวิทัปปณนีติ บาทสุดท้ายเป็น อปุญฺญสฺส กุโต วรํ.
อีกสำนวนหนึ่งจาก โลกนีติไตรพากย์ ของ เสฐียรโกเศศ-นาคประทีป ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้
คนเกียจคร้านจะมีศิลปที่ไหน คนไม่มีศิลปจะหาทรัพย์ที่ไหน คนไร้ทรัพย์จะมีเพื่อนที่ไหน
คนไร้เพื่อนจะมีสุขที่ไหน คนไร้สุขจะมีบุญที่ไหน คนไร้บุญจะได้นิพพานแต่ไหนมา.
อีกสำนวนหนึ่ง จากราชนีติ ธรรมนีติ โดย นายทอง หงศ์ลดารมภ์ (มหากิม) ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้
คนเกียจคร้านจะมีศิลปะได้อย่างไร คนไม่มีศิลปะจะหาทรัพย์ได้อย่างไร
คนไม่มีทรัพย์จะมีเพื่อนได้ที่ไหน คนไม่มีเพื่อนจะหาความสุขได้ที่ไหน
คนไม่มีสุขจะหาบุญได้อย่างไร และคนไม่มีบุญจะบรรลุนิพพานได้อย่างไร.
Credit: Palipage : Guide to Language - Pali
(3) อ่านหัวข้อ ๓. ปัญญากถา - แถลงปัญญา
(2) อ่านหัวข้อ 2. สิปปกถา - แถลงศิลปะ 👇
27. เหมือนคนใบ้นอนฝัน , 26. คนกับโคต่างกันอย่างไร , 25. ตำรา : ดาบสองคม , 24. คนโง่ชอบโอ้อวด , 23. ควรรู้ไว้ใช้ให้เป็น , 22. ความดีย่อมไปสู่คนดี , 21. พ่อแม่ที่เป็นศัตรูของลูก , 20. สวยแต่รูปจูบไม่หอม , 19. ลูกเอ๋ย! อย่าเกียจคร้าน , 18. พระราชาและนักปราชญ์ , 17. ศิลป์ดีกว่าทรัพย์ , 16. จะมีมาแต่ไหน , 14-15. ศิลปศาสตร์ ๑๘ แขนง
(1) อ่านหัวข้อ 1. อาจริยกถา - แถลงอาจารย์👇
(1-3) ปณามคาถาและคำปฏิญญา, (4) อายครูไม่รู้วิชา (5) คนเขลาที่น่าขัน, (6) วัตร ๕ อย่างที่ศิษย์ควรทำ, (7-8) ครูคือแบบอย่างของศิษย์, (9) รู้ให้แน่-แก้ให้เป็น, (10) ถึงจะไกลก็ควรไป, (11) ร่มแห่งความสุข, (12) ทั้งหนักและน่าเชื่อถือ, (13) คนเบากว่านุ่น
ภาพ : นักรบตะวันออก
วัดพรหมรังษี อำเภอ พัฒนานิคม จ.ลพบุรี
วัดพรหมรังษี เป็นวัดในการให้สร้างของ สมเด็จพระพุฒาจารย์ (โต พรหฺมรํสี)
0 comments: