ความสุข ไม่ว่าชนิดไหน มาจาก“ความสงบ”ทั้งนั้น สุขอื่นนอกจากความสงบนั้น ไม่มี
“ ความสงบนั้น เมื่อกล่าวตามนัยแห่งตัวอักษร ย่อมหมายถึง ความที่สิ่งใดสิ่งหนึ่งซึ่งเดือดพลุ่งขึ้นมาแล้วได้ยุบสงบลงไป. ความเดือดพลุ่งขึ้นมาเป็นฝ่ายความทุกข์ หรือที่เราสมมติเรียกกันว่า ความทุกข์. ส่วนความยุบสงบลงไปเป็นฝ่ายสุข หรือสมมติเรียกว่าสุข.
ชื่อว่าความพอใจหรือความสุขแล้ว ไม่ว่าชนิดไหน ย่อมมาจากความสงบทั้งนั้น ถ้าเป็นความสงบชนิดแท้ ความสุขก็พลอยแท้ไปด้วย. ถ้าความสงบเทียม ความสุขนั้นก็น่าสงสาร. ด้วยเหตุนี้ ข้าพเจ้าจึงกล้ายืนยันพระพุทธภาษิตนั้นได้อีกว่า “สุขอื่นนอกจากความสงบแล้ว เป็นไม่มี”
ทําไมสุขอื่นนอกจากความสงบ ไม่มี ? ทั้งนี้ เพราะมีความจริงสั้นๆว่า สิ่งอื่นไม่สามารถกลบทับ หรือข่ม หรือตัดรากความอยากความปรารถนาของจิตใจได้ จึงไม่ทําให้เกิดรสที่ชาวเราสมมติกันว่าความสุข
เมื่อพิจารณาถึงอาการ ย่อมจะเห็นได้ว่า สิ่งที่ไม่สงบหรือลุกโพลงนั้น จะต้องไหล ลุก และ เผาไหม้ เรื่อยไป จนกว่ามันจะซาลงและสงบ, ส่วนสิ่งที่สงบย่อมตรงกันข้าม เช่น น้ำที่สงบย่อมไม่ไหล ลมที่สงบย่อมไม่พัดไป ไฟที่สงบย่อมไม่ลุก ดินที่สงบย่อมไม่มีการเผาไหม้ ดังนี้เป็นต้น” - พุทธทาสภิกขุ
ที่มา : ปาฐกถาธรรม ชุดที่ ๒ เรื่อง “ความสงบ คือ พุทธธรรม” แสดงเมื่อวันที่ ๒๘ มิถุนายน ๒๔๘๕ ณ พุทธสมาคม กรุงเทพมหานคร
นตฺถิ สนฺติปรํ สุขํ - สุขอื่นยิ่งกว่าความสงบ ไม่มี (พุทธศาสนสุภาษิต)
หมายเหตุ - สนฺติ (สันติ) หมายถึง ความสงบ, ความระงับดับหายหมดไปแห่งความพลุ่งพล่านเร่าร้อนกระวนกระวาย, ภาวะเรียบรื่นไร้ความสับสนวุ่นวาย, ความระงับดับไปแห่งกิเลสที่เป็นเหตุให้เกิดความเร่าร้อนว้าวุ่นขุ่นมัว, ในสุภาษิตนี้ " สนฺติ " เป็นคำไวพจน์คำหนึ่ง(คือคำที่ใช้เรียกแทนกันได้) ของ "นิพพาน"
ธรรมะเพื่อทางพ้นทุกข์ โดย ท. ส. ปัญญาวุฑโฒ
0 comments: