ทุกข์ภัยทั้งหมดของโลก มาจาก“จิตที่ตั้งไว้ผิด”
“การเกิดขึ้นแห่ง “อัตตา” นั้น มาจาก“จิตที่ตั้งไว้ผิด” พระพุทธองค์ตรัสว่า “จิตที่ตั้งไว้ผิด ย่อมนำมาซึ่งอันตราย ซึ่งร้ายยิ่งกว่าอันตรายที่ศัตรูใจอำมหิตจะพึงกระทำให้ จิตที่ตั้งไว้ถูกจะนำมาซึ่งประโยชน์มากกว่าคนที่หวังดีที่สุด มีบิดา มารดา เป็นต้น ทั้งนี้ เป็นการชี้ให้เห็นโทษของการที่ตั้งจิตไว้ผิด
แต่สิ่งที่มนุษย์ในโลกกำลังกลัวกันนั้นหาใช่จิตที่ตั้งไว้ผิดไม่ เพราะเขายังไม่รู้จักสิ่งๆนี้ และไม่เคยคิดถึงสิ่งๆนี้ จึงไปสนใจกลัวสิ่งที่ไม่น่ากลัวเท่าสิ่งๆนี้ เช่น กลัวลัทธิการเมืองฝ่ายตรงข้ามบ้าง กลัวสงคราม หรือ การอดอยาก กลัวผีสางเทวดา กลัวสิ่งศักดิ์สิทธิ์ ฯลฯ กลัวกันจนถึงกับหมดความสุข หรือกลายเป็นความทุกข์ ทั้งกลางวัน กลางคืน
ทุกข์ภัยทั้งหมดของโลกมาจาก“จิตที่ตั้งไว้ผิด”นี่เอง คือจิตที่ตั้งไว้ผิดก็ทำให้เกิดลัทธิที่ไม่พึงปรารถนาขึ้น ทำให้เกิดการอดอยาก การเบียดเบียน และ การสงคราม ฯลฯ
เมื่อสิ่งเหล่านั้นเกิดขึ้นแล้ว ชาวโลกก็หาได้สนใจไม่ ว่ามันเกิดขึ้นจากอะไรกันแน่ จึงจัดการแก้ไขไปอย่างผิดๆ กระทำไปด้วยความกลัว เพราะไม่มีธรรมะซึ่งสามารถขจัดความกลัวออกไปได้เป็นอย่างดี (แม้ลำพังความกลัวล้วนๆ ท่านก็ถือว่าเป็นจิตที่ตั้งไว้ผิดเหมือนกัน) เพราะฉะนั้น เราจะเห็นได้ว่า มีจิตที่ตั้งไว้ผิดอยู่เป็นตอนๆ ต่อเนื่องกันไปหลายระดับ
เมื่อไม่มีการตั้งจิตไว้ในลักษณะที่“ถูกต้อง”เลย สิ่งที่เรียกว่า “อัตตา” หรือ ความเห็นแก่ตัวจัด ความเห็นว่า “มีตัว-มีตน” จึงเต็มไปหมด แม้กระนั้น ก็ไม่มีใครเอาใจใส่ ไม่สนว่า..มันเกิดขึ้นได้อย่างไร? จนทำให้โลกนี้ตกอยู่ในสภาพที่อยู่ใต้กะลาครอบของ “อวิชชา” คือความมืดมนอลเวง เต็มไปด้วยปัญหายุ่งยาก ซึ่งสรุปแล้วก็คือ “ความทุกข์” แล้วก็แก้ไขความทุกข์กันไปเรื่อยๆ ด้วยอาการที่รู้สึกว่าตื่นเต้น สนุกดี คือ ได้ลองฝีมือ ใช้ความรู้ใหม่ๆ แปลกๆ แม้จะแก้ไขความทุกข์ของโลกไม่ได้ ก็ยังเพลิดเพลินอยู่ด้วยความรู้หรือความสามารถใหม่ๆ เหล่านั้น เป็นเสมือนเครื่องหลอกให้อุ่นใจไปทีก่อน อย่างไม่มีที่สิ้นสุด อาการเช่นนี้เอง ที่เป็นเครื่องปิดบังไม่ให้ไปสนใจถึงต้นเหตุอันแท้จริงของวิกฤตการณ์ทั้งหลาย โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ก็คือ ไม่สนใจในเรื่อง“จิตที่ตั้งไว้ผิด” กล่าวคือ “อัตตา” กระแสแห่งการมี “ตัวตน-ของตน” จึงไหลไปเรื่อย
ฉะนั้น ทำให้เราเห็นได้ว่า กำเนิดของ “อัตตา” หรือ “ตัวเรา-ของเรา” ก็คือ “อวิชชา”
พุทธทาสภิกขุ
ที่มา : ธรรมบรรยายหัวข้อเรื่อง “การเกิดขึ้นแห่งอัตตา” จากหนังสือ “วิธีปฏิบัติธรรมทางลัด”
0 comments: