วันเสาร์ที่ 20 พฤศจิกายน พ.ศ. 2564

วิถีของนักปราชญ์

วิถีของนักปราชญ์

สปรตฺถํ  จเร  ธีโร,    อสกฺโกนฺโต  สกํ  จเร;
ตมฺปิเจว  อสกฺโกนฺโต,   ปาปาตฺตานํ  วิโยชเย.

นักปราชญ์พึงประพฤติประโยชน์เพื่อผู้อื่น   เมื่อไม่อาจทำได้ พึงประพฤติประโยชน์เพื่อตน

เมื่อไม่อาจประพฤติประโยชน์เพื่อตนแม้นั้นได้   ก็พึงหักห้ามตนมิให้ทำกรรมชั่วเถิด.

(ธรรมนีติ ปัญญากถา ๔๘, มหารหนีติ ๕๕)

ศัพท์น่ารู้ :

สปรตฺถํ (ประโยชน์ตนและอื่น) สก+ปร+อตฺถ > สปรตฺถ+อํ

จเร (ประพฤติ, เที่ยวไป, จร) จร+อ+เอยฺย ภูวาทิ. กัตตุ.

ธีโร (นักปราชญ์,​ ธีรชน, คนมีปัญญา) ธีร+สิ

อสกฺโกนฺโต (ไม่อาจอยู่, ไม่สามารถ) สก+โอ+อนฺต > สกฺโกนฺต+สิ, น+สกฺโกนฺโต = อสกฺโกนฺโต.

สกํ (ของตน, ที่เป็นของตน) สก+อํ

ตมฺปิเจว (และแม้..นั่นเทียว) ตํ+อปิจ+เอว, ในมหารหนีติ เป็น ตถาปิจ

ปาปาตฺตานํ ตัดบทเป็น ปาปา (จากบาป, จากความชั่ว) +อตฺตานํ (ซึ่งตน)

วิโยชเย (แยก, ให้แยกออก, ไม่ประกอบ, ปราศจากการประกอบไว้, พรากออก) วิ+ยุช+ณย+เอยฺย จุราทิ. กัตตุ/เหตุกัตตุ.

อีกสำนวนหนึ่งจาก โลกนีติไตรพากย์ ของ เสฐียรโกเศศ-นาคประทีป ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้

นักปราชญ์ พึงประพฤติประโยชน์ทั้งของตน   แลของผู้อื่น เมื่อไม่สามารถ จึ่งพึงประพฤติประโยชน์ของตน แม้เท่านั้นยังไม่สามารถไซร์  พึงสงวนตนไว้จากความชั่วเสีย.

อีกสำนวนหนึ่ง จากราชนีติ ธรรมนีติ โดย นายทอง หงศ์ลดารมภ์ (มหากิม) ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้

ธรรมดานักปราชญ์ ย่อมประพฤติประโยชน์ตน ประโยชน์ผู้อื่น, เมื่อไม่สามารถก็ประพฤติแต่ประโยชน์ตน,   แม้อย่างนั้นก็ยังไม่สามารถ, ก็ต้องห้ามตนไม่ให้ทำชั่ว.

Credit: Palipage: Guide to Language - Pali 

4. สุตกถา - แถลงความรู้ , ๓. ปัญญากถา - แถลงปัญญา 👇   

57. ผู้มิใช่บัณฑิต56. เห็นอย่างบัณฑิต55. ความลับของบัณฑิต54. ชนที่ไม่ควรถือโทษ53. สภาที่ไม่เป็นสภา52. บัณฑิต ๓ ประเภท,  51. บุตร ๓ จำพวก50. แกล้งเป็นจะเห็นธรรม49. ดูฟังอย่างปราชญ์48. วิถีของนักปราชญ์47. ผู้นี้เป็นบัณฑิตได้ฤา46. บัณฑิตกับคนพาล45. พูดเล่นอาจเป็นจริง44. คบคนดีย่อมมีผล43. คนชอบพูดแต่ส่วนดี42. นักปราชญ์ก็เศร้าหมองได้41. ไม่มีใครสมบูรณ์ทุกอย่าง40. สิ่งบัณฑิตไม่ควรดูหมิ่น39. บัณฑิตธรรม ๓ ประการ38. ลักษณะของบัณฑิต,  37. สรีระกับคุณความดี36. ควรฝึกตนเองก่อน35. คำชมที่ควรชัง34. พระราชากับนักปราชญ์33. รู้อย่างบัณฑิต32.  ประโยชน์ ๒ อย่าง31. ธรรมของบัณฑิต ๗ อย่าง30. สิ่งที่ควรละเว้น ๑๑ อย่าง29. เมื่อบัณฑิตเห็นภัย28. ฟังเป็นเห็นสุขคาถากาสลัก  จะ ภะ กะ สะ

1. อาจริยกถา แถลงอาจารย์ ,  2. สิปปกถา - แถลงศิลปะ ,  ๓. ปัญญากถา - แถลงปัญญา ,  4. สุตกถา - แถลงความรู้,  5. กถากถา - แถลงถ้อยคำ ,  6. ธนกถา - แถลงทรัพย์ , 7. เทสกถา - แถลงประเทศ

"วัดแก่งคอย" จ.สระบุรี

ประดิษฐาน "พระธาตุเจดีย์ศรีป่าสัก" เป็นเจดีย์องค์ใหญ่สีขาวตัดขอบทอง โดดเด่นเป็นสง่า ภายในบรรจุพระบรมสารีริกธาตุ ระเบียงคดรอบๆ องค์เจดีย์ประดิษฐานพระพุทธรูปหินทรายปางประจำวันเกิด







Previous Post
Next Post

0 comments: