วันพุธที่ 24 พฤศจิกายน พ.ศ. 2564

บุตร ๓ จำพวก

บุตร ๓ จำพวก

อติชาตํ  มนุชาตํ,    ปุตฺตมิจฺฉนฺติ  ปณฺฑิตา;
อวชาตํ  น  อิจฺฉนฺติ,    โย  โหติ  กุลฉินฺนโก.

บัณฑิตทั้งหลาย ย่อมปรารถนาอติชาตบุตร  และอนุชาตบุตร ไม่ปรารถนาอวชาตบุตร   ซึ่งเป็นผู้ทำลายตระกูล.

(ธรรมนีติ ปัญญกถา ๕๑, ๑๗๕, มหารหนีติ ๑๐๓, กวิทัปปณนีติ ๒๘๑ ขุ. อิติ. ๒๕/๒๕๒)

ศัพท์น่ารู้ :

อติชาตํ มนุชาตํ ตัดบทเป็น อติชาตํ (บุตรที่เกิดมาเจริญกว่า) + ม อาคม + อนุชาตํ (บุตรที่เกิดมาเสมอพ่อแม่, คล้อยตามพ่อแม่).

ปุตฺตมิจฺฉนฺติ ตัดบทเป็น ปุตฺตํ+อิจฺฉนฺติ

ปณฺฑิตา (บัณฑิต, นักปราชญ์,​ ผู้มีปัญญา ท.) ปณฺฑิต+โย

อวชาตํ (บุตรที่เกิดมาเลวกว่า, ต่ำต้อย) อวชาต+อํ

น (ไม่, หามิได้) นิบาตบอกปฏิเสธ

อิจฺฉนฺติ (ย่อมปรารถนา, ต้องการ) อิสุ+อ+อนฺติ ภูวาทิ. กัตตุ. แปลงที่สุดธาตุเป็น จฺฉ ได้บ้าง § อิสุยมูนมนฺโต จฺโฉ วา. (รู ๔๗๖)

โย (..ใด) ย+สิ สัพพนาม

โหติ (ย่อมเป็น) หู+อ+ติ ภูวาทิ. กัตตุ. พฤทธิ์ อู เป็น โอ § อญฺเญสุ จ. (รู ๔๓๔)

กุลฉินฺนโก (ผู้ตัดตระกูล, คนเฉือนวงส์สกุล) กุล+ฉินฺนก > กุลฉินฺนก+สิ, ในพระบาฬีเป็น กุลคนฺธโน

ขอนำคาถาที่เหลือในพระสูตรนี้ จากพระสุตตันตปิฏก ขุททกนิกาย อิติวุตตกะ ติกนิบาต ตติยวรรค ปุตตสูตร (๒๕/๒๕๒) มาแสดงไว้เพื่อการศึกษา ดังนี้.

อติชาตํ  อนุชาตํ,   ปุตฺตมิจฺฉนฺติ  ปณฺฑิตา;

อวชาตํ  น  อิจฺฉนฺติ,   โย  โหติ  กุลคนฺธโน ฯ

เอเต  โข  ปุตฺตา  โลกสฺมึ,   เย  จ  ภวนฺติ  อุปาสกา;

สทฺธาสีเลน  สมฺปนฺนา,   วทญฺญู  วีตมจฺฉรา;

จนฺโท  อพฺภฆนา  มุตฺโต,   ปริสาสุ  วิโรจเร ฯ

บัณฑิตทั้งหลาย ย่อมปรารถนาอติชาตบุตร  และอนุชาตบุตร ไม่ปรารถนาอวชาตบุตร ซึ่งเป็นผู้ทำลายตระกูล.

ส่วนบุตรเหล่าใดเป็นอุบาสก บุตรเหล่านั้นแล ชื่อว่าเป็นบุตรในโลก บุตรเหล่านั้นมีศรัทธา ถึงพร้อมด้วยศีล ผู้ (โอบอ้อมอารี) รู้ความประสงค์   ปราศจากความตระหนี่ ย่อมรุ่งเรืองในบริษัททั้งหลาย เปรียบเหมือนพระจันทร์พ้นแล้วจากเมฆฉะนั้น.

อีกสำนวนหนึ่งจาก โลกนีติไตรพากย์ ของ เสฐียรโกเศศ-นาคประทีป ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้

บัณฑิตย่อมต้องการอติชาตบุตร (ลูกที่ดีกว่าตน)  และอนุชาตบุตร (ลูกที่เสมอตน)  แต่อวชาตบุตร (ลูกที่ต่ำเลว)  เป็นผู้ตัดสกุล ไม่ต้องการเลย.

อีกสำนวนหนึ่ง จากราชนีติ ธรรมนีติ โดย นายทอง หงศ์ลดารมภ์ (มหากิม) ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้

พ่อแม่ที่ฉลาด ย่อมปรารถนาลูก  ที่ดีกว่าตน หรือไม่ก็เสมอกับตน  แต่ไม่ปรารถนาลูกที่ต่ำทราม  ทำลายตระกูลเลย.

Credit: Palipage: Guide to Language - Pali 

4. สุตกถา - แถลงความรู้ , ๓. ปัญญากถา - แถลงปัญญา 👇   

57. ผู้มิใช่บัณฑิต56. เห็นอย่างบัณฑิต55. ความลับของบัณฑิต54. ชนที่ไม่ควรถือโทษ53. สภาที่ไม่เป็นสภา52. บัณฑิต ๓ ประเภท,  51. บุตร ๓ จำพวก50. แกล้งเป็นจะเห็นธรรม49. ดูฟังอย่างปราชญ์48. วิถีของนักปราชญ์47. ผู้นี้เป็นบัณฑิตได้ฤา46. บัณฑิตกับคนพาล45. พูดเล่นอาจเป็นจริง44. คบคนดีย่อมมีผล43. คนชอบพูดแต่ส่วนดี42. นักปราชญ์ก็เศร้าหมองได้41. ไม่มีใครสมบูรณ์ทุกอย่าง40. สิ่งบัณฑิตไม่ควรดูหมิ่น39. บัณฑิตธรรม ๓ ประการ38. ลักษณะของบัณฑิต,  37. สรีระกับคุณความดี36. ควรฝึกตนเองก่อน35. คำชมที่ควรชัง34. พระราชากับนักปราชญ์33. รู้อย่างบัณฑิต32.  ประโยชน์ ๒ อย่าง31. ธรรมของบัณฑิต ๗ อย่าง30. สิ่งที่ควรละเว้น ๑๑ อย่าง29. เมื่อบัณฑิตเห็นภัย28. ฟังเป็นเห็นสุขคาถากาสลัก  จะ ภะ กะ สะ

1. อาจริยกถา แถลงอาจารย์ ,  2. สิปปกถา - แถลงศิลปะ ,  ๓. ปัญญากถา - แถลงปัญญา ,  4. สุตกถา - แถลงความรู้,  5. กถากถา - แถลงถ้อยคำ ,  6. ธนกถา - แถลงทรัพย์ , 7. เทสกถา - แถลงประเทศ

ภาพ :  นักรบตะวันออก

หลวงพ่อพระพุทธโสธร  วัดโสธรวรารามวรวิหาร  (อลังการโบสถ์ริมน้ำบางปะกง)  จ.ฉะเชิงเทรา

วัดโสธรวรารามวรวิหาร  (อลังการโบสถ์ริมน้ำบางปะกง)  อยู่ในเขตเทศบาลเมือง ริมแม่น้ำบางปะกง เดิมชื่อว่า “วัดหงส์” สร้างในสมัยกรุงศรีอยุธยาตอนปลายเป็นที่ประดิษฐาน “หลวงพ่อพุทธโสธร” พระพุทธรูปคู่บ้านคู่เมืองของจังหวัดฉะเชิงเทรา ชาวเมืองเคารพนับถือ เป็นพระพุทธรูปศักดิ์สิทธิ์บันดาลให้พืชพันธุ์ธัญญาหารอุดมสมบูรณ์ หายเจ็บไข้ได้ป่วย เป็นพระพุทธรูปปูนปั้นปางสมาธิ หน้าตักกว้าง 1.65 เมตร สูง 1.48 เมตร ฝีมือช่างล้านช้าง

__

ไม่ต้องหนีทิ้งโลกให้อยู่ในโลกด้วยชัยชนะ 











Previous Post
Next Post

0 comments: