วันศุกร์ที่ 5 พฤศจิกายน พ.ศ. 2564

ควรรู้ไว้ใช้ให้เป็น

in ธมฺมนีติ published on พฤศจิกายน 05, 2564 leave a reply

ควรรู้ไว้ใช้ให้เป็น

สพฺพสุตมธิยเต, หีนมุกฺกฎฺฐมชฺฌิเม;
สพฺพสฺส อตฺถํ ชาเนยฺย, น จ สพฺพํ ปโยชเย.

ความรู้ทุกชนิดจะเลว สูง ปานกลางก็ตาม ควรศึกษาไว้เถิด ควรรู้ประโยชน์ของความรู้ทุกชนิด แต่ไม่ควรนำไปใช้เสียหมดทุกอย่าง.

(ธรรมนีติ สิปปกถา ๒๑, มหารหนีติ ๔๓, นีติมัญชรี ๙)

ศัพท์น่ารู้ :

สพฺพสุตมธิยเต ตัดบทเป็น สพฺพสุตํ+อธิยเต (อธียเต) แปลว่า ความรู้ทุกชนิด อันบุคคลย่อม(ควร)ศึกษาไว้. สพฺพสุตํ (ความรู้ทั้งหมด) สพฺพ+สุต > สพฺพสุต+สิ, ส่วน อธียเต (ศึกษา, เล่าเรียน, สาธยาย) อธิ+อิ-อชฺฌายเน+อ+เต, ภูวาทิ. กัตตุ. (หรือ อธิ+อิ-อชฺฌายเน+อี+ย+เต, ภูวาทิ. กัมม.)

หีนมุกฺกฎฺฐมชฺฌิเม (ในตำราหรือบุคคลระดับต่ำ ระดับสูง และระดับปานกลาง) หีน+อุกฺกฏฺฐ+มชฺฌิม > หีนมุกฺกฏฺฐมชฺฌิม+สฺมึ (ถ้าเป็น หีน...มชฺฌิมํ เป็นวิภัตติเดียวกันกับ สพฺพสุตฺตํ ก็จะสมกันดี)

สพฺพสฺส (ความรู้ทั้งปวง) สพฺพ+ส สัพพนาม

อตฺถํ (เนื้อความ, อรรถ, ประโยชน์) อตฺถ+อํ

ชาเนยฺย (พึงรู้, ควรทราบ) √ญา+นา+เอยฺย กิยาทิ. กัตตุ.

น (ไม่, หามิได้) นิบาตบอกปฏิเสธ

จ (อนึ่ง, ก็, และ) นิบาต

สพฺพํ (ทั้งปวง) สพฺพ+อํ สัพพนาม

ปโยชเย (พึงประกอบ, ควรใช้สอย) ป+√ยุช+ณย+เอยฺย จุราทิ. กัตตุ.

อีกสำนวนหนึ่งจาก โลกนีติไตรพากย์ ของ เสฐียรโกเศศ-นาคประทีป ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้

ความรู้ทุกอย่างควรเรียน จะเป็นชนิดเลว สูง ปานกลาง ก็ตาม และควรจะรู้ประโยชน์ ของความรู้ทั้งหมด แต่ไม่พึงประกอบทุก ๆ อย่าง ไป.

อีกสำนวนหนึ่ง จากราชนีติ ธรรมนีติ โดย นายทอง หงศ์ลดารมภ์ (มหากิม) ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้

เป็นคน ควรเรียนวิชาทุกอย่าง ทั้งอย่างต่ำ อย่างกลางและอย่างสูง ทั้งต้องรู้คุณและโทษของความรู้นั้นด้วย แต่ไม่ควรทำทุกอย่าง.

Credit: Palipage: Guide to Language - Pali