๓. ปัญญากถา - แถลงปัญญา
ฟังเป็นเห็นสุข
สุสฺสุสา สุตวฑฺฒนา, ปญฺญาย วฑฺฒนํ สุตํ;
ปญฺญาย อตฺถํ ชานนฺติ, ญาโต อตฺโถ สุขาวโห.
การตั้งใจฟัง ทำให้ความรู้พัฒนา, ความรู้ที่พัฒนาทำให้ปัญญาเจริญ; บุคคลย่อมรู้อรรถได้ด้วยปัญญา, อรรถที่รู้ดีแล้ว เป็นเหตุนำสุขมาให้.
(ธรรมนีติ ปัญญากถา ๒๘, โลกนีติ ๒๑, มหารหนีติ ๖๓, กวิทัปปณนีติ ๘๘, นรทักขทีปนี ๑๑)
ศัพท์น่ารู้ :
สุสฺสูสา (ความปรารถนาเพื่อฟัง, การอยากจะฟัง) √สุ+ส+อ+อา > สุสฺสูสา+สิ (ลง ส ปัจจัยในอรรถว่าปรารถนาเพื่อสิ่งนั้น)
สุตวฑฺฒนา (ความเจริญด้วยสุตตะ, -ปัญญา, -ความรู้) สุต+วฑฺฒนา > สุตวฑฺฒนา+สิ,
ปญฺญาย (ด้วยปัญญา) ป+√ญา+อ+อา > ปญฺญา+นา
วฑฺฒนํ (เจริญ, พัฒนา) √วฑฺฒ+ยุ > วฑฺฒน+สิ,
สุตํ (การฟัง, สิ่งที่ฟังแล้ว) สุต+สิ
อตฺถํ (ซึ่งอรรถ, -เนื้อความ, ประโยชน์) อตฺถ+อํ
ชานาติ (ย่อมรู้, -ทราบ) √ญา+นา+ติ แปลง ญา เป็น ชา § ญาสฺส ชา-ชํ-นา. (รู ๕๑๔)
ญาโต (ถูกรู้แล้ว) √ญา+ต > ญาต+สิ
อตฺโถ (อรรถ, ประโยชน์, เนื้อความ) อตฺถ+สิ
สุขาวโห (นำมาซึ่งความสุข, เป็นเหตุนำสุขมาให้) สุข+อาวห > สุขาวห+สิ
อีกสำนวนหนึ่งจาก โลกนีติไตรพากย์ ของ เสฐียรโกเศศ-นาคประทีป ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้
เพราะการหมั่นสดับ ความรู้จึงเจริญ และความรู้ย่อมเจริญขึ้นได้ด้วยปัญญา อาศัยปัญญาจึ่งจะรู้จักประโยชน์ ประโยชน์ที่รู้แล้ว จักนำสุขมาให้.
อีกสำนวนหนึ่ง จากราชนีติ ธรรมนีติ โดย นายทอง หงศ์ลดารมภ์ (มหากิม) ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้
เพราะตั้งใจเรียนดี จึงมีความรู้ดี เพราะมีปัญญาดี จึงมีความรู้ เพราะมีปัญญา จึงรู้เหตุผลถ่องแท้ จึงมีสุขได้.
Credit: Palipage: Guide to Language - Pali
5. กถากถา - แถลงถ้อยคำ , 4. สุตกถา - แถลงความรู้ , ๓. ปัญญากถา - แถลงปัญญา 👇
57. ผู้มิใช่บัณฑิต, 56. เห็นอย่างบัณฑิต, 55. ความลับของบัณฑิต, 54. ชนที่ไม่ควรถือโทษ, 53. สภาที่ไม่เป็นสภา, 52. บัณฑิต ๓ ประเภท, 51. บุตร ๓ จำพวก, 50. แกล้งเป็นจะเห็นธรรม, 49. ดูฟังอย่างปราชญ์, 48. วิถีของนักปราชญ์, 47. ผู้นี้เป็นบัณฑิตได้ฤา, 46. บัณฑิตกับคนพาล, 45. พูดเล่นอาจเป็นจริง, 44. คบคนดีย่อมมีผล, 43. คนชอบพูดแต่ส่วนดี, 42. นักปราชญ์ก็เศร้าหมองได้, 41. ไม่มีใครสมบูรณ์ทุกอย่าง, 40. สิ่งบัณฑิตไม่ควรดูหมิ่น, 39. บัณฑิตธรรม ๓ ประการ, 38. ลักษณะของบัณฑิต, 37. สรีระกับคุณความดี, 36. ควรฝึกตนเองก่อน, 35. คำชมที่ควรชัง, 34. พระราชากับนักปราชญ์, 33. รู้อย่างบัณฑิต, 32. ประโยชน์ ๒ อย่าง, 31. ธรรมของบัณฑิต ๗ อย่าง, 30. สิ่งที่ควรละเว้น ๑๑ อย่าง, 29. เมื่อบัณฑิตเห็นภัย, 28. ฟังเป็นเห็นสุข, คาถากาสลัก จะ ภะ กะ สะ
1. อาจริยกถา แถลงอาจารย์ , 2. สิปปกถา - แถลงศิลปะ
0 comments: