พระผู้มีพระภาคทรงเปล่งอุทานนี้ว่า
“ชนทั้งหลายผู้ไม่สำรวมแล้ว ย่อมทิ่มแทงชนเหล่าอื่นด้วยวาจา เหมือนเหล่าทหารที่เป็นข้าศึกทิ่มแทงกุญชรตัวเข้าสงครามด้วยลูกศรฉะนั้น ภิกษุผู้มีจิตไม่ประทุษร้าย ฟังคำอันหยาบคายที่ชนทั้งหลายเปล่งขึ้นแล้ว พึงอดกลั้นเถิด”
อธิบายความ
ในพุทธอุทานนี้ พระพุทธองค์ทรงสรรเสริญอธิวาสนขันติ อธิวาสนขันติคือความอดทนอย่างยิ่งยวด หมายถึงการอดทนต่อการกระทบกระทั่งของคนที่ด้อยกว่า จะในทางฐานะ ทางศีลธรรม ทางยศ หรือทางใดก็ตาม วิธีอดทนคือ ให้ถ่อมใจของเราลงมา ลดมานะของเราลง เขาว่ามาก็คิดเสียว่า "ถูกของเขา" เป็นต้น
เพราะพวกพาลชน ชื่อว่าเป็นผู้ไม่สำรวม คือเป็นผู้ที่แนะนำไม่ได้, เพราะพวกคนพาลไม่มีการสำรวมบางอย่างมีการสำรวมทางกายเป็นต้น ย่อมทิ่มแทง (ซึ่งคนอื่น) ด้วยหอกคือวาจา เหมือนทหารที่เป็นข้าศึกทิ่มแทงช้างเชือกประเสริฐตัวอยู่ในสงครามด้วยลูกศรที่อาบยาพิษฉะนั้น นี้เป็นสภาวะของพาลชนเหล่านั้น
ก็ภิกษุสะสางคำหยาบที่พาลชนเหล่านั้นกล่าวหา ด้วยอำนาจกระทบกระทั่งความรัก อันไม่เป็นความจริง (แต่) พูดให้เหมือนกับเป็นจริง ด้วยการระลึกถึงโอวาทของตถาคตเจ้าแล้วก็อดกลั้นต่อคำหยาบนั้นไม่ให้โกรธ เป็นผู้มีจิตไม่ประทุษร้ายแม้น้อยหนึ่ง เป็นผู้มีปกติเห็นภัยในสงสารว่า “นี้มีสงสารเป็นสภาวะ คือการโกรธและการโกรธตอบนี้มีการเวียนตายเวียนเกิดเป็นสภาวะ” แล้วพึงอดกลั้น คือพึงตั้งอยู่ในอธิวาสนขันติ อดทนให้ได้ดังที่ได้กล่าวแล้วนั้น.
สาระธรรมจากอรรถกถาสุนทรีสูตร
พระมหาวัชระ เชยรัมย์ (ติกฺขญาโณ)
14/8/64
0 comments: