ต้นตอของ “ความทุกข์” อยู่ที่ความโง่ เมื่อมีผัสสะ ในกระแสปฏิจจสมุปบาท
…. “ อย่าไปศึกษาปฏิจจสมุปบาทที่อื่น ต้องศึกษาในภายใน ในความรู้สึก“ในจิต” เช่น ตานี้ ให้มันรู้จักตานี้จริงๆ เช่น รูปข้างนอก ก็รู้จักรูปจริงๆ ถึงกันเข้าเกิดจักษุวิญญาณ ความเห็นทางตา ก็ให้มันเห็นจริงๆ
…. แต่มันเร็วมาก มันทํางานเร็วมาก ใน ๓ อย่างนี้รวมกันเรียกว่า “ผัสสะ” (ตา กระทบ รูป เกิดจักษุวิณณาณ ) แป๊บเดียวเป็นผัสสะ, แป๊บเดียวเป็นเวทนา, แว็บเดียวเป็นตัณหา อุปาทาน ซึ่งเร็ว จะเรียกว่ายิ่งกว่า หรืออย่างน้อยก็เสมอกับสายฟ้าแลบ ฉะนั้นเราจึงรู้สึกไม่ทัน ไปรู้สึกต่อเมื่อเป็นทุกข์, มีความทุกข์เสียแล้ว อย่างที่พูดเมื่อตะกี้นี้ว่า มันไปรู้สึกเมื่อมันจมลงไปถึงคอเสียแล้ว เมื่อเริ่มจมนี้มันไม่รู้สึก เพราะว่าอะไร? เพราะไม่มีความรู้ เพราะไม่มีสติ เพราะไม่มีปัญญา
…. ปฏิจจสมุปบาทอยู่ที่ไหน? ถ้าเข้าใจก็ตอบได้ คืออยู่ในกระแสแห่งการปรุงแต่งภายในจิต เป็นสายกันไปอย่างนี้ จนถึงความทุกข์ ซึ่งเป็นผล, แล้วทุกข์นี้ยังเป็นเหตุให้เกิดการกระทําอย่างอื่นต่อไปอีก มันไม่หยุดอยู่เท่านั้น แต่นี้เราเอาเพียงว่า ทุกข์นี้เป็นตัวการสําคัญ เกิดมาจากเหตุเป็นลําดับๆ : ต้นตอของความทุกข์อยู่ที่ความโง่ เมื่อมีผัสสะ” -พุทธทาสภิกขุ
ที่มา : ธรรมบรรยายชุดมหาวิทยาลัยต่อหางสุนัข หัวข้อเรื่อง “ตัดต้นเหตุทันเวลา” บรรยายเมื่อวันที่ ๒๙ ตุลาคม ๒๕๒๓ ณ ลานหินโค้ง สวนโมกขพลาราม จากหนังสือชุดธรรมโฆษณ์ เล่มชื่อว่า “ธรรมบรรยายต่อหางสุนัข” ธรรมะเพื่อทางพ้นทุกข์ โดย ท. ส. ปัญญาวุฑโฒ
0 comments: