มนุษย์ทุกวันนี้ ไม่นิยมเลื่อนชั้นตัวเองในทางวิญญาณ
…. “ ที่เราเผยแผ่ธรรมะหรือพุทธศาสนากันไม่ค่อยจะเป็นผล ไม่เป็นผลดีตามที่เราต้องการนั้น ข้อแรกจะต้องนึกถึงข้อที่ว่า มนุษย์ทุกวันนี้ไม่นิยมเลื่อนชั้นให้แก่ตัวเองในทางวิญญาณ คำว่า “เลื่อนชั้น” หมายถึงอะไรก็พอจะเข้าใจกันได้
…. คำว่า “ทางวิญญาณ” นี้ อาจจะประหลาด หรือแปลกหูสำหรับบางท่านก็ได้ มันเป็นความจำเป็นอย่างยิ่งโดยที่ไม่ทราบว่าจะใช้คำว่าอะไรดี ที่ต้องใช้คำว่า “ทางวิญญาณ” นี้ มันหมายความถึงสภาพที่ละเอียดที่ประณีตที่สูงขึ้นไป แม้ว่าเราจะมีความสุขทางกายทางใจ แต่เราอาจจะไม่มีความสุขทางวิญญาณก็ได้
…. เหมือนอย่างว่าร่างกายก็สบายดี จิตใจก็ปกติดี ไม่ต้องไปโรงพยาบาลที่ปากคลองสาน มีสุขภาพดีทั้งทางกายทางจิตอย่างนี้แล้ว แต่ทางวิญญาณนั้นยังมีปัญหา คือ ยังต้องร้องไห้ ยังต้องทุกข์ทนหม่นหมองกันอยู่ แม้จะเป็นคนมั่งมีสบายแข็งแรง มีอำนาจวาสนา ก็ยังมีไฟอยู่หลายๆ กอง ในวันหนึ่งๆ ในจิตใจนี้เรียกว่าสภาพทางวิญญาณยังตกต่ำ คำว่า “วิญญาณ” หมายความว่าร่างอย่างนี้ ในเวลานี้พวกพุทธเราเริ่มจะสนใจคำว่า วิญญาณ หรือว่า ทางวิญญาณ กันขึ้นบ้างแล้ว...
…. ที่จริง มันก็ไม่ควรที่จะมีคำว่า “วิญญาณ” หรือ “ทางวิญญาณ” นี้ ถ้าถือตามบาลีก็มีแต่เรื่องทางกายและทางจิต แต่เดี๋ยวนี้ในภาษาไทยเราเอาคำว่า “ทางจิต” นี้ไปใช้ต่ำเกินไป เช่น หมายถึงทางจิตที่เนื่องกันอยู่กับกาย เช่น พูดว่าโรคกาย โรคจิต โรคจิตกลายเป็นโรคจิตที่ต้องไปโรงพยาบาลโรคจิตเสีย แต่โรคจิตในภาษาบาลีในพระคัมภีร์นั้น หมายถึงโรคทางวิญญาณ คือ โรคโลภะ โทสะ โมหะ กิเลสที่รบกวนคนให้มีความทุกข์หม่นหมอง นี้ท่านเรียกว่า “โรคทางจิต” แต่เดี๋ยวนี้เราเอาคำว่า “โรคทางจิต” ไปใช้เรียกโรคต่ำลงมา อย่างที่ต้องไปโรงพยาบาลสมเด็จเจ้าพระยา อย่างนี้เป็นต้น มันก็ยังเหลือ(คำว่า)โรคทางวิญญาณอยู่ เราจึงใช้คำว่า “ทางวิญญาณ” กันเพื่อให้รัดกุม…
…. ลองคิดดูให้ดี จะเห็นได้ว่า การที่เราเป็นมนุษย์กันนี้ ถ้าเป็นมนุษย์กันจริงๆ นี้ มันเป็นเรื่องทางวิญญาณ ไม่ใช่เรื่องทางกาย ไม่ได้เป็นมนุษย์เพราะว่าร่างกายเกิดมาเป็นคน แต่เป็นมนุษย์เพราะมีจิตใจสูง มีวิญญาณสูง คือ ประกอบไปด้วยธรรม นั่นแหละ จึงจะเรียกว่าเป็นมนุษย์ที่ถูกต้องตามความหมายของคำว่า “มนุษย์” การเป็นมนุษย์จึงเป็นตามทางวิญญาณ ไม่ใช่ทางร่างกาย เพราะว่าทางร่างกายนี้ ใครๆ เกิดมาก็เป็นคน มีรูปร่างอย่างคนด้วยกันทั้งนั้น แต่แล้วยังไม่แน่ว่าจะเป็นมนุษย์หรือไม่? เพราะว่าใจยังไม่สูง อย่างนี้เป็นต้น” -พุทธทาสภิกขุ
ที่มา : ธรรมบรรยาย หัวข้อเรื่อง “อุปสรรคการเข้าถึงธรรม” บรรยายที่ ลานอโศก ในวัดมหาธาตุฯ กรุงเทพฯ เมื่อวันที่ ๒๔ มกราคม ๒๕๑๑ จากหนังสือชื่อ “วิธีชนะความตาย” ( เอกสารชุดมองด้านใน อันดับที่ ๑๕ ), ธรรมะเพื่อทางพ้นทุกข์ โดย ท. ส. ปัญญาวุฑโฒ
0 comments: