เป็นคนควรพยายามร่ำไป

เป็นคนควรพยายามร่ำไป

"วายเมเถว ปุริโส,   น นิพฺพินฺเทยฺย ปณฺฑิโต;   ปสฺสามิ โวหํ อตฺตานํ, อุทกา ถลมุพฺภตนฺติฯ  บุรุษผู้เป็นบัณฑิตพึงพยายามไปกว่าประโยชน์จะสำเร็จ,  ไม่ควรท้อถอยดูเราขึ้นจากน้ำสู่บกได้เป็นตัวอย่างเถิด".

จูฬชนกชาดกอรรถกถา

พระบรมศาสดา เมื่อประทับอยู่ ณ พระเชตวันมหาวิหารทรงปรารภภิกษุผู้มีความเพียรย่อหย่อนเหมือนกัน ตรัสพระธรรมเทศนานี้ มีคำเริ่มต้นว่า วายเมเถว ปุริโส ดังนี้.

เรื่องที่จะกล่าวในชาดกนี้นั้นทั้งหมด จักมีแจ้งในมหาชนกชาดก. ก็พระราชาประทับนั่งภายใต้พระเศวตรฉัตรแล้วตรัสพระคาถานี้ ความว่า :-  „บุรุษผู้เป็นบัณฑิต พึงพยายามร่ำไป ไม่พึงเบื่อหน่าย เราประจักษ์ด้วยตนเอง ที่ว่ายน้ำขึ้นบกได้“. 

บรรดาบทเหล่านั้น บทว่า วายเมเถว ความว่า บุรุษผู้เป็นบัณฑิต ต้องกระทำความพยายามอยู่เรื่อยไป.  บทว่า อุทกา ถลมุพฺภตํ ความว่า เราเห็นประจักษ์ตนเองว่า พ้นจากน้ำขึ้นสู่บนบกได้ คือตั้งอยู่บนบกได้.  บัดนี้ ภิกษุผู้มีความเพียรย่อหย่อน บรรลุพระอรหัตผลแล้ว. พระเจ้าชนกราชได้มาเป็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ฉะนี้แล.

ที่มา : Palipage : Guide to Language - Pali

• Tweet
• Share
• Share
• Share
• Share