หลักการพูด

หลักการพูด

นาติเวลํ  ปภาเสยฺย,     น  ตุณฺหี  สพฺพทา  สิยา;
อวิกิณฺณํ  มิตํ วากฺยํ,     ปตฺตกาเล  อุทีรเย.

ไม่ควรพูดให้เกินขอบเขต   ไม่ควรนิ่งเฉยในกาลทุกเมื่อ   เมื่อถึงเวลาที่เหมาะสม   ควรพูดแต่พอดีอย่าพร่ำเพรื่อ.

(ธรรมนีติ กถากถา ๗๒, ๓๐๖, ขุ. ชา. ๒๘/๙๖๖ วิธุรชาดก)

ศัพท์น่ารู้ :

นาติเวลํ ตัดบทเป็ฯ น+อติเวลํ

ปภาเสยฺย (ควรพูด, กล่าว, ประภาษ, ตรัส, รับสั่ง, บอก) ป+√ภาส+อ+เอยฺย ภูวาทิ. กัตตุ.

น (ไม่, หามิได้) นิบาตบอกปฏิเสธ

ตุณฺหี (นิ่ง, เงียบ, ไม่มีเสียง, ดุษฎี, ดุษณี) ตุณฺหี+สิ (เดิมเป็น ตุณฺหิ รัสสะ ได้แก้เป็น ตุณฺหี ให้ตรงกับพระบาฬี)

สพฺพทา (ทุกเมื่อ, ตลอดกาล) สพฺพ+ทา ปัจจัย

สิยา (พึงเป็น) √อส+อ+เอยฺย ภูวาทิ. กัตตุ. ลบ อ ต้นธาตุ ได้บ้าง  สพฺพตฺถาสสฺสาทิโลโป จ. (รู ๔๙๖) แปลง เอยฺย, เอยฺยุํ เป็น อิยา, อิยุํ  กฺวจิ ธาตุ ฯ (รู ๔๘๘) รวมสำเร็จเป็น สิยา สิยุํ ตามลำดับ

อวิกิณฺณํ (ไม่กระจัดกระจาย, ไม่พร่ำเพรื่อ) น+วิกิณฺณ (วิ+กิร+ต) อวิกิณฺณ+สิ

มิตํ (กำหนด, พอประมาณ) √มา+อิ+ต > มิต+สิ ?

วากฺยํ (คำพูด, พากย์) วากฺย+สิ, (พระบาฬีเป็น วาจํ ทั้งสองฉบับ)

ปตฺตกาเล (กาลอันถึงแล้ว) ปตฺต+กาล > ปตฺตกาล+สฺมึ (พระบาฬีเป็น ปตฺเต กาเล)

อุทีรเย (พึงกล่าว, พูด, เปล่งเสียง) อุ+ท อาคม+√อีร+ณย+เอยฺย จุราทิ. กัตตุ. (ฉบับสยามรัฐเป็น อุทีริเย)

ขอนำคาถานี้จากพระบาฬีฉบับสยามรัฐ (๒๘/๙๖๖ วิธุรชาดก) มาเทียบไว้ เพื่อการศึกษาร่วมกัน ดังนี้.

นาติเวลํ  ปภาเสยฺย,    น  ตุณฺหี  สพฺพทา  สิยา;

อวิกิณฺณํ  มิตํ  วาจํ,    ปตฺเต  กาเล  อุทีริเยฯ

อีกสำนวนหนึ่งจาก โลกนีติไตรพากย์ ของ เสฐียรโกเศศ-นาคประทีป ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้

ไม่ควรพูดให้เกินเวลาไป  แต่ก็ไม่พึงเฉยในเวลาทั้งปวง  พึงพูดถ้อยคำที่น่านับถือไม่โปรยปรายเป็นเล่น ในเมื่อถึงเวลาพูด.

อีกสำนวนหนึ่ง จากราชนีติ ธรรมนีติ โดย นายทอง หงศ์ลดารมภ์ (มหากิม) ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้...

ไม่ควรพูดให้เกิดเวลา  แต่ไม่ควรนิ่งตลอดเวลา  ควรพูดแต่คำที่น่านับถือ  ไม่โปรยปรายเป็นเล่นในเวลาพูด.

Credit: Palipage: Guide to Language - Pali

อ่านบทความเกี่ยวข้องเพิ่มเติม👇

1. อาจริยกถา แถลงอาจารย์ ,  2. สิปปกถา - แถลงศิลปะ  ,  ๓. ปัญญากถา - แถลงปัญญา ,  4. สุตกถา - แถลงความรู้

• Tweet
• Share
• Share
• Share
• Share