วันอาทิตย์ที่ 12 ธันวาคม พ.ศ. 2564

อย่าพูดมาก

in ธมฺมนีติ published on ธันวาคม 12, 2564 leave a reply

อย่าพูดมาก

สตฺถกาปิ พหุวาจา, นาทรา พหุภาณิโน;
โสปการมฺปฺยุทาสีนํ, นนุ ทิฎฺฐํ นทีชลํ.

คนพูดมาก ชอบเจรจายืดเยื้อ แม้มีประโยชน์ ก็ไม่คนเชื่อถือ ขนาดน้ำในแม่น้ำ แม้มีอุปการะมาก พวกทาสีตักน้ำจะมองเห็นบ้างไหมหนอ.

(ธรรมนีติ กถากถา ๗๑, มหารหนีติ ๑๑, กวิทัปปณนีติ ๔๕)

ศัพท์น่ารู้ :

สตฺถกาปิ ตัดบทเป็น สตฺถกา+อปิ

พหุวาจา (วาจามาก) พหุ+วาจา >

นาทรา (ไม่เอื้อเฟื้อ, ไม่อาทร) น+อาทร > นาทร+โย

พหุภาณิโน (พูดมาก, พูดเก่ง) พหุ+ภาณี > พหุภาณี+โย

โสปการมฺปฺยุทาสีนํ ตัดบทเป็น โสปการํ+อปิ+อุทาสีนํ, โสปากรํ (มีอุปการะ) สห+อุปการ > โสปการ+สิ; อปิ (แม้) นิบาต; อุทาสีนํ (วางเฉย, ไม่เอาใจใส่) อุทาสีน+สิ (ศัพท์ว่า อุทาสีน นี้พบในพจนานุกรมบาลี-ไทย ของชวินร์ สระคำ และรศ.ดร.จำลอง สารพัดนึก)

นนุ (มิใช่หรือ) นิบาตบอกคำถาม

ทิฎฺฐํ (เห็นแล้ว) ทิส+ต > ทิฏฺฐ+สิ

นทีชลํ (น้ำในแม่น้ำ) นที+ชล > นทีชล+สิ

ส่วนในกวิทัปปณนีติ มีข้อความต่างกันบ้างนิดหน่อย ดังนี้.

สตฺถกาปิ พหูวาจา, นาทรา พหุภาณิโน;

โสปการมุทาสินา, นนุ ทิฎฺฐํ นทีชลํฯ

อีกสำนวนหนึ่งจาก โลกนีติไตรพากย์ ของ เสฐียรโกเศศ-นาคประทีป ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้

คนพูดมาก ถึงถ้อยคำยืดยาว จะมีประโยชน์ ก็ไม่มีใครเอื้อเฟื้อ ดูเถิด น้ำในแม่น้ำ แม้มีอุปการมาก พวกทาสีตักน้ำจะเห็น (อุปการ) บ้างไหม.

อีกสำนวนหนึ่ง จากราชนีติ ธรรมนีติ โดย นายทอง หงศ์ลดารมภ์ (มหากิม) ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้...

คนพูดมากถึงจะพูดดีมีประโยชน์อย่างไร ก็ไม่มีใครเอื้อเฟื้อ, ดูแต่น้ำในแม้น้ำเถิด มีจะมีประโยชน์มากมายเท่าไรก็ตาม พวกทาสีตักน้ำจะเห็นคุณบ้างไหมหนอ.

Credit: Palipage: Guide to Language - Pali

5. กถากถา - แถลงถ้อยคำ 👇