วาจาของคนดี

วาจาของคนดี

มหาเตโชปิ  เตโชยํ,     มตฺติกํ  น  มุทุํ  กเร;
อาโป  ปาเปติ  มุทุกํ,    สาธุวาจา  จ  กกฺขฬํ ฯ

ไฟแม้จะร้อนมากก็ทำดินเหนียวให้อ่อนนุ่มไม่ได้,  แต่น้ำทำดินเหนียวให้อ่อนนุ่มได้,  คำพูดของคนดีทำคนแข็งกระด้าง  ให้อ่อนโยนได้เหมือนกันฉะนั้น.

(ธรรมนีติ กถากถา ๖๖, มหารหนีติ ๗, กวิทัปปณนีติ ๓๒)

ศัพท์น่ารู้ :

มหาเตโชปิ ตัดบทเป็น มหาเตโช+อปิ (แม้ไฟกองใหญ่, ความร้อนสูง), มหา (มหนฺต) + เตช > มหาเตช+สิ = มหาเตโช (ไฟใหญ่​, ไฟมาก, กองไฟใหญ่).

เตโชยํ = เตโช+อยํ (ไฟ, เดช, อำนาจ, ความร้อน+นี้) เตช+สิ = เตโช (ไฟ, ความร้อน, เดช), อิม+สิ = อยํ (นี้) สัพพนาม.

มตฺติกํ (ดิน, ดินเหนียว) มตฺติกา+อํ

น (ไม่, หามิได้) เป็นนิบาตบอกปฏิเสธ

มุทุํ (ความอ่อน, นุ่มนวล) มุทุ+อํ

กเร (พึงทำ) √กร+โอ+เอยฺย ตนาทิ. กัตตุ.

อาโป (น้ำ, ของเหลว, ธรรมชาติที่ซึมซาบ) อาป+สิ

ปาเปติ (ย่อมให้ถึง) ป+√อป+เณ+ติ สฺวาทิ. เหตุกัตตุ. (กวิทัปปณนีติเป็น อาเปสิ)

มุทุกํ (ความอ่อน, นุ่มนวล) มุทุก+อํ

สาธุวาจา (วาจาดี, คำไพเราะ, คำของคนดี) สาธุ+วาจา > สาธุวาจา+สิ (ในกวิทัปปณนีติเป็น สาธุวาจาว)

จ (และ, ด้วย, ส่วน) นิบาต

กกฺขฬํ (ความแข็ง, กระด้าง) กกฺขฬ+อํ, ลงทุติยาวิภัตติในอรรถแห่งกรรมด้วยสูตรว่า กมฺมตฺเถ ทุติยา. (รู ๗๖), แยก, ให้ลบสระหน้าและปกติสระหลังด้วยสูตรว่า สรโลโปมาเทสปฺปจฺจยาทิมฺหิ สรโลเป ตุ ปกติ. (รู ๖๗) รวมสำเร็จเป็น กกฺขฬํ (ความแข็ง)

คำว่า กมฺม นั้นมีในปทรูปสิทธิ การกกัณฑ์ท่านว่ามี ๓ อย่างคือ

๑. นิพฺพตฺตนีย  (ที่ควรเกิดขึ้น)  เช่น  มาตา  ปุตฺตํ  วิชายติ  (มารดาคลอดบุตร) เป็นต้น

๒. วิกรณีย  (ทำให้เปลี่ยนไป)  เช่น  กฏฺฐํ  องฺคารํ  กโรติ  (เขาทำฟืนให้เป็นถ่าน) เป็นต้น

๓. ปาปณีย  (ที่ควรถึง)  เช่น  เทวทตฺโต  นิเวสนํ  ปวิสติ  (นายเทวทัตต์ เข้าไปสู่นิเวศน์) เป็นต้น

อีกสำนวนหนึ่งจาก โลกนีติไตรพากย์ ของ เสฐียรโกเศศ-นาคประทีป ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้

ไฟนี้แม้มีเดชมหิมา ก็ไม่ทำดิน  ให้อ่อนได้ น้ำจึงทำให้ดินอ่อนได้  วาจาของสาธุชนแล ย่อมทำคนกระด้าง  ให้อ่อนได้ เหมือนฉะนั้น.

อีกสำนวนหนึ่ง จากราชนีติ ธรรมนีติ โดย นายทอง หงศ์ลดารมภ์ (มหากิม) ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้...

ไฟถึงจะมีเดชอย่างมหึมา  ก็ไม่ทำให้ดินอ่อนได้  น้ำต่างหากที่ทำให้ดินอ่อนได้  วาจาของสาธุชนเท่านั้นแล  ย่อมทำคนกระด้างให้อ่อนโยนได้เหมือนฉะนั้น.

Credit: Palipage: Guide to Language - Pali

5. กถากถา - แถลงถ้อยคำ 👇

74. ปากเป็นนาย , 73. ปากเป็นเอก , 72. หลักการพูด , 71. อย่าพูดมาก , 70.  คำสุภาษิต ,  69. เพื่อนมากเพื่อนน้อย , 68. เย็นกว่านั้นอีก ,  67. พึงชนะด้วยความอ่อนโยน , 66. วาจาของคนดี , 65. ดุจน้ำมันราชสีห์ , 64. คำสุภาษิตมีองค์ ๔

อ่านบทความเกี่ยวข้องเพิ่มเติม👇

1. อาจริยกถา แถลงอาจารย์ ,  2. สิปปกถา - แถลงศิลปะ  ,  ๓. ปัญญากถา - แถลงปัญญา ,  4. สุตกถา - แถลงความรู้ ,  5. กถากถา - แถลงถ้อยคำ ,  6. ธนกถา - แถลงทรัพย์ , 7. เทสกถา - แถลงประเทศ

"วัดสันป่ายางหลวง" จ.ลำพูน 

ติดอันดับ 1 ใน 10 วิหารสวยของประเทศไทย เป็นวิหารพระเขียวโขง สร้างด้วยไม้ตะเคียนทอง ไม้แดง จากประเทศลาว พม่า และไทย ภายในประดิษฐานพระเขียวโขง พระพุทธรูปแกะสลักจากหินแม่น้ำโขง

"Wat San Pa Yang Luang", Lamphun Province.

This Buddhist monastery ranked 1 in 10 beautiful temples in Thailand. It is a Vihara of Phra Khieo Khong which made of Takhianthong wood, red wood from Laos, Burma and Thailand. The Buddha statue carved from Mekong river rocks.

ภาพ : นักรบตะวันออก 

• Tweet
• Share
• Share
• Share
• Share