อุเบกขา ให้ถูกกันเสียที
มีธรรมะคำหนึ่งที่คนพุทธส่วนใหญ่เข้าใจกันผิดไปมาก คือคำว่า อุเบกขา โดยเฉพาะก็อุเบกขา ที่พระพุทธเจ้าท่านสอนไว้หลักพรหมวิหารธรรม ๔ ประการ
คนพุทธส่วนใหญ่เข้าใจอุเบกขาผิด ถึงพระบางรูปก็สอนผิด คือเราไปแปลคำว่าอุเบกขาว่าวางเฉย และวางเฉยในที่นี้ก็มีนัยยะเดียวกับคำว่า เมินเฉย
เมื่อเราเข้าใจอุเบกขาอย่างนี้ เราจึงนำคำว่าอุเบกเขามาใช้ในกรณีที่เราต้องไม่การจะรับรู้หรือเข้าไปข้องเกี่ยวกับเรื่องใดๆ ที่เราเห็นว่า อาจนำความวุ่นวายหรือความเดือดร้อนมาให้กับตนเอง
อุเบกขาที่คนพุทธส่วนใหญ่ปฎิบัติกัน จึงเป็นอุเบกขาที่อยู่ในคราบของความเห็นแก่ตัว หรือความเอาแต่ตัวรอด
คนอื่นจะทุกข์ร้อนอย่างไร ฉันอุเบกขา สังคมจะไม่เป็นธรรมอย่างไรฉันอุเบกขา อันนี้มันเป็นการเข้าใจธรรมแบบผิดฝาผิดตัวเลย
อุเบกขาในหลักพรหมวิหารธรรม เป็นชื่อของปัญญาอย่างหนึ่ง ปัญญาที่เกิดจากการมองเห็นและการวางใจอย่างเที่ยงธรรมและเป็นกลาง เที่ยงธรรมและเป็นกลางในที่นี้ หมายถึงไม่เอนเอียงไปด้วยความอคติทั้ง ๔ ไม่ว่าจะด้วยการเลือกที่รักมักที่ชัง หรือเห็นแก่ภัยและความกลัว (ต่ออำนาจ) เป็นต้น
อุเบกขาไม่ใช่การไม่รับรู้อะไร แต่ในทางตรงกันข้าม คือการมีสติปัญญาที่จะเข้าไปพิจารณาสิ่งต่างๆ จากนั้นก็เกิดความเห็นในสิ่งเหล่านั้นอย่างชัดแจ้งเต็มที่
เห็นถูกเห็นผิด เห็นทุกข์เห็นสุข เห็นเหตุเห็นผลชัดเจน จากนั้นจึงวางใจอย่างเที่ยงตรงและเป็นธรรมต่อสิ่งที่เห็น ไม่ปล่อยให้อารมณ์ไม่ปล่อยให้ความอคติมาทำให้สิ่งที่เห็นผิดเพี้ยนจากความเป็นจริง นี่เรียกว่ามีอุเบกขา
ทำไม พระพุทธเจ้าถึงตรัสอุเบกขาไว้ในข้อสุดท้ายแห่งพรหมวิหารธรรม เพราะอุเบกขา เป็นธรรมที่ปฏิบัติได้ยากมาก
ยกตัวอย่างก็ได้ ผู้ปกครองที่มีอุเบกขา ย่อมไม่เข้าข้างบุตรหลานที่ทำเรื่องผิดกฎหมาย ไม่ช่วยปกป้องหรือปกปิดในการกระทำที่ไม่ดีของบุตรหลานเหล่านั้น
ผู้ปกครองที่มีอุเบกขา ย่อมยอมรับในพฤติกรรมที่ไม่ดีของบุตรหลาน ย่อมเห็นโดยเที่ยงธรรมว่า การที่บุตรหลาน จะถูกจับกุม ถูกดำเนินคดี ถูกส่งไปปรับเปลี่ยนพฤติกรรม เป็นสิ่งที่ควรทำและเป็นเรื่องที่ถูกต้องแล้ว
นี่ แบบเรียกเรียกว่า มีอุเบกขา คือวางใจเป็นกลางตามเหตุผลและความถูกต้อง
อันนี้ก็เป็นเรื่องที่โยมควรจะช่วยกันทำความเข้าใจเสียใหม่ อุเบกขาชนิดที่ไม่สนใจไม่รับรู้อะไรเลย อุเบกขาที่เอาแต่เรื่องที่เป็นผลประโยชน์ของตนเอง อะไรที่ตนเองไม่ได้ผลประโยชน์ไม่ยุ่ง อย่างนี้ มันใช่อุเบกขาแบบที่พระพุทธเจ้าสอนหรือเปล่า ?
ที่มา : พระมหาไพรวัลย์ วรวณฺโณ
อุเบกขา ให้ถูกกันเสียที มีธรรมะคำหนึ่งที่คนพุทธส่วนใหญ่เข้าใจกันผิดไปมาก คือคำว่า อุเบกขา โดยเฉพาะก็อุเบกขา...
Posted by พระมหาไพรวัลย์ วรวณฺโณ on Thursday, February 11, 2021
0 comments: