วิถีของนักปราชญ์
สปรตฺถํ จเร ธีโร, อสกฺโกนฺโต สกํ จเร;
ตมฺปิเจว อสกฺโกนฺโต, ปาปาตฺตานํ วิโยชเย.
นักปราชญ์พึงประพฤติประโยชน์เพื่อผู้อื่น เมื่อไม่อาจทำได้ พึงประพฤติประโยชน์เพื่อตน
เมื่อไม่อาจประพฤติประโยชน์เพื่อตนแม้นั้นได้ ก็พึงหักห้ามตนมิให้ทำกรรมชั่วเถิด.
(ธรรมนีติ ปัญญากถา ๔๘, มหารหนีติ ๕๕)
ศัพท์น่ารู้ :
สปรตฺถํ (ประโยชน์ตนและอื่น) สก+ปร+อตฺถ > สปรตฺถ+อํ
จเร (ประพฤติ, เที่ยวไป, จร) จร+อ+เอยฺย ภูวาทิ. กัตตุ.
ธีโร (นักปราชญ์, ธีรชน, คนมีปัญญา) ธีร+สิ
อสกฺโกนฺโต (ไม่อาจอยู่, ไม่สามารถ) สก+โอ+อนฺต > สกฺโกนฺต+สิ, น+สกฺโกนฺโต = อสกฺโกนฺโต.
สกํ (ของตน, ที่เป็นของตน) สก+อํ
ตมฺปิเจว (และแม้..นั่นเทียว) ตํ+อปิจ+เอว, ในมหารหนีติ เป็น ตถาปิจ
ปาปาตฺตานํ ตัดบทเป็น ปาปา (จากบาป, จากความชั่ว) +อตฺตานํ (ซึ่งตน)
วิโยชเย (แยก, ให้แยกออก, ไม่ประกอบ, ปราศจากการประกอบไว้, พรากออก) วิ+ยุช+ณย+เอยฺย จุราทิ. กัตตุ/เหตุกัตตุ.
อีกสำนวนหนึ่งจาก โลกนีติไตรพากย์ ของ เสฐียรโกเศศ-นาคประทีป ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้
นักปราชญ์ พึงประพฤติประโยชน์ทั้งของตน แลของผู้อื่น เมื่อไม่สามารถ จึ่งพึงประพฤติประโยชน์ของตน แม้เท่านั้นยังไม่สามารถไซร์ พึงสงวนตนไว้จากความชั่วเสีย.
อีกสำนวนหนึ่ง จากราชนีติ ธรรมนีติ โดย นายทอง หงศ์ลดารมภ์ (มหากิม) ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้
ธรรมดานักปราชญ์ ย่อมประพฤติประโยชน์ตน ประโยชน์ผู้อื่น, เมื่อไม่สามารถก็ประพฤติแต่ประโยชน์ตน, แม้อย่างนั้นก็ยังไม่สามารถ, ก็ต้องห้ามตนไม่ให้ทำชั่ว.
Credit: Palipage: Guide to Language - Pali
4. สุตกถา - แถลงความรู้ , ๓. ปัญญากถา - แถลงปัญญา 👇
57. ผู้มิใช่บัณฑิต, 56. เห็นอย่างบัณฑิต, 55. ความลับของบัณฑิต, 54. ชนที่ไม่ควรถือโทษ, 53. สภาที่ไม่เป็นสภา, 52. บัณฑิต ๓ ประเภท, 51. บุตร ๓ จำพวก, 50. แกล้งเป็นจะเห็นธรรม, 49. ดูฟังอย่างปราชญ์, 48. วิถีของนักปราชญ์, 47. ผู้นี้เป็นบัณฑิตได้ฤา, 46. บัณฑิตกับคนพาล, 45. พูดเล่นอาจเป็นจริง, 44. คบคนดีย่อมมีผล, 43. คนชอบพูดแต่ส่วนดี, 42. นักปราชญ์ก็เศร้าหมองได้, 41. ไม่มีใครสมบูรณ์ทุกอย่าง, 40. สิ่งบัณฑิตไม่ควรดูหมิ่น, 39. บัณฑิตธรรม ๓ ประการ, 38. ลักษณะของบัณฑิต, 37. สรีระกับคุณความดี, 36. ควรฝึกตนเองก่อน, 35. คำชมที่ควรชัง, 34. พระราชากับนักปราชญ์, 33. รู้อย่างบัณฑิต, 32. ประโยชน์ ๒ อย่าง, 31. ธรรมของบัณฑิต ๗ อย่าง, 30. สิ่งที่ควรละเว้น ๑๑ อย่าง, 29. เมื่อบัณฑิตเห็นภัย, 28. ฟังเป็นเห็นสุข, คาถากาสลัก จะ ภะ กะ สะ
1. อาจริยกถา แถลงอาจารย์ , 2. สิปปกถา - แถลงศิลปะ , ๓. ปัญญากถา - แถลงปัญญา , 4. สุตกถา - แถลงความรู้, 5. กถากถา - แถลงถ้อยคำ , 6. ธนกถา - แถลงทรัพย์ , 7. เทสกถา - แถลงประเทศ
"วัดแก่งคอย" จ.สระบุรี
ประดิษฐาน "พระธาตุเจดีย์ศรีป่าสัก" เป็นเจดีย์องค์ใหญ่สีขาวตัดขอบทอง โดดเด่นเป็นสง่า ภายในบรรจุพระบรมสารีริกธาตุ ระเบียงคดรอบๆ องค์เจดีย์ประดิษฐานพระพุทธรูปหินทรายปางประจำวันเกิด
0 comments: