วันพฤหัสบดีที่ 11 พฤศจิกายน พ.ศ. 2564

สิ่งที่ควรละเว้น ๑๑ อย่าง

in ธมฺมนีติ published on พฤศจิกายน 11, 2564 leave a reply

สิ่งที่ควรละเว้น ๑๑ อย่าง

โลภํ โกธํ มทํ มานํ, ตนฺทึ อิสฺสํ ปมตฺตกํ;
โสณฺฑํ นิทฺทาลุกํ มกฺขํ, มจฺเฉรญฺจ ชเห พุโธ.

ความโลภ ๑ ความโกรธ ๑ ความมัวเมา ๑ ความถือตัว ๑ ความเกียจคร้าน ๑ ความริษยา ๑ ความประมาท ๑

ความเป็นนักเลง ๑ การนอนมาก ๑ การลบหลู่คุณท่าน ๑ และความตระหนี่ถี่เหนียว ๑ ผู้มีปัญญาพึงละเว้นให้เด็ดขาด.

(ธรรมนีติ ปัญญากถา ๓๐, มหารหนีติ ๒๓๔)

ศัพท์น่ารู้ :

โลภํ (โลภะ, ความโลภ, ความยาก) โลภ+อํ

โกธํ (ความโกรธ) โกธ+อํ

มทํ (ความเมา) มท+อํ

มานํ (มานะ, การถือตัว) มาน+อํ

ตนฺทึ (ความเกียจคร้าน) ตนฺที+อํ

อิสฺสํ (ความริษยา) อิสฺสา+อํ

ปมตฺตกํ (ความประมาท) ปมตฺตก+อํ

โสณฺฑํ (นักเลง, นักเลงเหล้า) โสณฺฑ+อํ

นิทฺทาลุกํ (นอนมาก, ขี้เซา) นิทฺทาลุก+อํ

มกฺขํ (ความลบหลู่) มกฺข+อํ

มจฺเฉรญฺจ ตัดบทเป็น มจฺเฉรํ+จ (และความตระหนี่)

ชเห (พึงละ, ควรสละ) √หา+อ+เอยฺย ภูวาทิ. (ชุโหตฺยาทินัย) กัตตุ.

พุโธ (ผู้รู้, ผู้มีปัญญา) พุธ+สิ

อีกสำนวนหนึ่งจาก โลกนีติไตรพากย์ ของ เสฐียรโกเศศ-นาคประทีป ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้

ความละโมภ โกรธ มัวเมา ถือตัว เกียจคร้าน ริษยา ประมาท นักเลง ความนอนมาก ลบหลู่ และตระหนี่ [เหล่านี้] ผู้มีปัญญาควรละเสีย ฯ

อีกสำนวนหนึ่ง จากราชนีติ ธรรมนีติ โดย นายทอง หงศ์ลดารมภ์ (มหากิม) ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้

ความลโมภ ความโกรธ ความมัวเมา ความถือตัว ความเกียจคร้าน ความริษยา ความประมาท ความเป็นนักเลง การนอนมาก ความลบหลู่บุญคุณท่าน ความตระหนี่ เหล่านี้ ผู้มีปัญญาควรละให้เด็ดขาด.

Credit: Palipage: Guide to Language - Pali

4. สุตกถา - แถลงความรู้ , ๓. ปัญญากถา - แถลงปัญญา 👇

57. ผู้มิใช่บัณฑิต, 56. เห็นอย่างบัณฑิต, 55. ความลับของบัณฑิต, 54. ชนที่ไม่ควรถือโทษ, 53. สภาที่ไม่เป็นสภา, 52. บัณฑิต ๓ ประเภท, 51. บุตร ๓ จำพวก, 50. แกล้งเป็นจะเห็นธรรม, 49. ดูฟังอย่างปราชญ์, 48. วิถีของนักปราชญ์, 47. ผู้นี้เป็นบัณฑิตได้ฤา, 46. บัณฑิตกับคนพาล, 45. พูดเล่นอาจเป็นจริง, 44. คบคนดีย่อมมีผล, 43. คนชอบพูดแต่ส่วนดี, 42. นักปราชญ์ก็เศร้าหมองได้, 41. ไม่มีใครสมบูรณ์ทุกอย่าง, 40. สิ่งบัณฑิตไม่ควรดูหมิ่น, 39. บัณฑิตธรรม ๓ ประการ, 38. ลักษณะของบัณฑิต, 37. สรีระกับคุณความดี, 36. ควรฝึกตนเองก่อน, 35. คำชมที่ควรชัง, 34. พระราชากับนักปราชญ์, 33. รู้อย่างบัณฑิต, 32. ประโยชน์ ๒ อย่าง, 31. ธรรมของบัณฑิต ๗ อย่าง, 30. สิ่งที่ควรละเว้น ๑๑ อย่าง, 29. เมื่อบัณฑิตเห็นภัย, 28. ฟังเป็นเห็นสุข, คาถากาสลัก จะ ภะ กะ สะ