ประโยชน์ ๒ อย่าง
ทิฏฺเฐ ธมฺเม จ โย อตฺโถ, โย จตฺโถ สมฺปรายิโก;
อตฺถาภิสมยา ธีโร, ปณฺฑิโตติ ปวุจฺจติ.
เพราะบรรลุถึงประโยชน์ ๒ อย่าง คือ ประโยชน์ในปัจจุบัน ๑ ประโยชน์ในสัมปรายภพ ๑ ท่านผู้มีปัญญา เขาเรียกว่าเป็นบัณฑิต.
(ธรรมนีติ ปัญญากถา ๓๒, นรทักขทีปนี ๗๘, องฺ. ปญฺจก. ๒๒/๔๓, ขุ. อิติ. ๒๕/๒๐๑)
ศัพท์น่ารู้ :
ทิฏฺเฐ ธมฺเม (ในธรรมอันตนเห็นแล้ว, ประโยชน์ในปัจจุบัน) เป็นศัพท์ที่นิยมใช้คู่กัน หมายถึง ปัจจุบัน, ชาตินี้. √ทิส+ต > ทิฏฺฐ+สฺมึ = ทิฏฺเฐ, √ธร+รมฺม > ธมฺม+สฺมึ = ธมฺเม.
จ (ด้วย, และ) นิบาต
โย (ใด) ย+สิ สัพพนาม
อตฺโถ (เนื้อความ, ประโยชน์, อรรถ) อตฺถ+สิ
โย (ใด) ย+สิ สัพพนาม
จตฺโถ ตัดบทเป็น จ+อตฺโถ
สมฺปรายิโก (ที่เป็นไปในเบื้องหน้า, สัมปรายภพ, ชาติหน้า) สมฺปรายิก+สิ
อตฺถาภิสมยา (เพราะบรรลุประโยชน์, เพราะเข้าใจประโยชน์) อตฺถ+อภิสมย > อตฺถาภิสมย+สฺมา
ธีโร (ผู้มีปัญญา, ธีรชน, นักปราชญ์) ธีร+สิ
ปณฺฑิโตติ ตัดบทเป็น ปณฺฑิโต+อิติ (ว่าบัณฑิต, ว่าผู้ฉลาด, ว่าผู้มีปัญญา) ปณฺฑิต+สิ, อิติ ศัพท์เป็นนิบาตใช้ในอรรถ...
ปวุจฺจติ (ถูกเรียก, ถูกขนานนาม, ถูกกล่าวขาน) ป+√วจ+ย+เต ภูวาทิ. กัมม.
อีกสำนวนหนึ่งจาก โลกนีติไตรพากย์ ของ เสฐียรโกเศศ-นาคประทีป ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้
ธีรชนท่านว่าเป็นบัณฑิต เพราะเข้าใจ ประโยชน์ทั้งสอง คือประโยชน์ในปัจจุบัน แลประโยชน์ในเบื้องหน้า.
อีกสำนวนหนึ่ง จากราชนีติ ธรรมนีติ โดย นายทอง หงศ์ลดารมภ์ (มหากิม) ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้
ท่านที่รู้ประโยชน์ทั้งสอง คือ ประโยชน์โลกนี้ ๑ ประโยชนืโลกหน้า ๑ เป็นคนมีปัญญา ท่านว่าเป็นบัณฑิต.
Credit: Palipage: Guide to Language - Pali
4. สุตกถา - แถลงความรู้ , ๓. ปัญญากถา - แถลงปัญญา 👇
57. ผู้มิใช่บัณฑิต, 56. เห็นอย่างบัณฑิต, 55. ความลับของบัณฑิต, 54. ชนที่ไม่ควรถือโทษ, 53. สภาที่ไม่เป็นสภา, 52. บัณฑิต ๓ ประเภท, 51. บุตร ๓ จำพวก, 50. แกล้งเป็นจะเห็นธรรม, 49. ดูฟังอย่างปราชญ์, 48. วิถีของนักปราชญ์, 47. ผู้นี้เป็นบัณฑิตได้ฤา, 46. บัณฑิตกับคนพาล, 45. พูดเล่นอาจเป็นจริง, 44. คบคนดีย่อมมีผล, 43. คนชอบพูดแต่ส่วนดี, 42. นักปราชญ์ก็เศร้าหมองได้, 41. ไม่มีใครสมบูรณ์ทุกอย่าง, 40. สิ่งบัณฑิตไม่ควรดูหมิ่น, 39. บัณฑิตธรรม ๓ ประการ, 38. ลักษณะของบัณฑิต, 37. สรีระกับคุณความดี, 36. ควรฝึกตนเองก่อน, 35. คำชมที่ควรชัง, 34. พระราชากับนักปราชญ์, 33. รู้อย่างบัณฑิต, 32. ประโยชน์ ๒ อย่าง, 31. ธรรมของบัณฑิต ๗ อย่าง, 30. สิ่งที่ควรละเว้น ๑๑ อย่าง, 29. เมื่อบัณฑิตเห็นภัย, 28. ฟังเป็นเห็นสุข, คาถากาสลัก จะ ภะ กะ สะ
1. อาจริยกถา แถลงอาจารย์ , 2. สิปปกถา - แถลงศิลปะ
File Photo: Wat Tham Pha Daen a beautiful hill top temple
0 comments: