วันเสาร์ที่ 13 พฤศจิกายน พ.ศ. 2564

ควรฝึกตนเองก่อน

in ธมฺมนีติ published on พฤศจิกายน 13, 2564 leave a reply

ควรฝึกตนเองก่อน

อตฺตนา ยทิ เอเกน, วินิเถน มหาชนา;
วินยํ ยนฺติ สพฺเพปิ, โกธํ นาเสยฺย ปณฺฑิโต.

หากว่ามีใครคนหนึ่งฝึกตนเองได้ แม้เหล่าชนทั้งหมดย่อมประพฤติตามกฏระเบียบ บัณฑิต พึงกำจัดความโกรธเสียเถิด.

(ธรรมนีติ ปัญญากถา ๓๖, มหารหนีติ ๒๔, กวิทัปปณนีติ ๕๓)

ศัพท์น่ารู้ :

อตฺตนา (ตน, ตัวตน) อตฺต+นา

ยทิ (หากว่า, ผิว่า) นิบาต

เอเกน (ผู้เดียว, คนเดียว) เอก+นา

วินิเถน (....?) วินิถ+นา

มหาชนา (มหาชน, คนจำนวนมาก ท.) มหนฺต+ชน > มหาชน+โย

วินยํ (ช้อควรแนะนำ, วินัย, ข้อปฏิบัติ, ข้อบังคับ) วินย+อํ

ยนฺติ (ย่อมถึง, ลุถึง, บรรลุ) √ยา+อ+อนฺติ ภูวาทิ. กัตตุ.

สพฺเพปิ (แม้ทั้งปวง) สพฺเพ+อปิ

โกธํ (ความโกรธ) โกธ+อํ

นาเสยฺย (ให้ทำลาย, ให้ฉิบหาย) √นส+เณ+เอยฺย ทิวาทิ. เหตุกัตตุ.

ปณฺฑิโต (บัณฑิต, ผู้มีปัญญา) ปณฺฑิต+สิ

ในคัมภีร์มหารหนีติ และกวิทัปปณนีติ มีข้อความแตกต่างกันออกไปอีกดังนี้

อตฺตนา ยทิ เอเกน, วินเตน มหาชนา;

วินยํ ยนฺติ สพฺเพปิ, โก ตํ นาเสยฺย ปณฺฑิโตฯ (มหารหนีติ ๒๔)

อตฺตาว ยทิ วินีโต, นิชสฺสิตา มหาชนา;

วินีตํ ยนฺติ สพฺเพปิ, โก ตํ นาเสยฺย ปณฺฑิโตฯ (กวิทัปปณนีติ ๕๓)

อีกสำนวนหนึ่งจาก โลกนีติไตรพากย์ ของ เสฐียรโกเศศ-นาคประทีป ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้

หากว่าตนผู้เดียวแนะนำไปแล้ว มหาชนทั้งหมดก็ไปตามที่แนะนำ บัณฑิตพึงระงับความโกรธเสีย.

อีกสำนวนหนึ่ง จากราชนีติ ธรรมนีติ โดย นายทอง หงศ์ลดารมภ์ (มหากิม) ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้

หากว่านตผู้เดียวแนะนำไปแล้ว คนทั้งหลายทำตามคำแนะนำ บัณฑิตก็ควรละความโกรธให้เด็ดขาด.

Credit: Palipage: Guide to Language - Pali

4. สุตกถา - แถลงความรู้ , ๓. ปัญญากถา - แถลงปัญญา 👇

57. ผู้มิใช่บัณฑิต, 56. เห็นอย่างบัณฑิต, 55. ความลับของบัณฑิต, 54. ชนที่ไม่ควรถือโทษ, 53. สภาที่ไม่เป็นสภา, 52. บัณฑิต ๓ ประเภท, 51. บุตร ๓ จำพวก, 50. แกล้งเป็นจะเห็นธรรม, 49. ดูฟังอย่างปราชญ์, 48. วิถีของนักปราชญ์, 47. ผู้นี้เป็นบัณฑิตได้ฤา, 46. บัณฑิตกับคนพาล, 45. พูดเล่นอาจเป็นจริง, 44. คบคนดีย่อมมีผล, 43. คนชอบพูดแต่ส่วนดี, 42. นักปราชญ์ก็เศร้าหมองได้, 41. ไม่มีใครสมบูรณ์ทุกอย่าง, 40. สิ่งบัณฑิตไม่ควรดูหมิ่น, 39. บัณฑิตธรรม ๓ ประการ, 38. ลักษณะของบัณฑิต, 37. สรีระกับคุณความดี, 36. ควรฝึกตนเองก่อน, 35. คำชมที่ควรชัง, 34. พระราชากับนักปราชญ์, 33. รู้อย่างบัณฑิต, 32. ประโยชน์ ๒ อย่าง, 31. ธรรมของบัณฑิต ๗ อย่าง, 30. สิ่งที่ควรละเว้น ๑๑ อย่าง, 29. เมื่อบัณฑิตเห็นภัย, 28. ฟังเป็นเห็นสุข, คาถากาสลัก จะ ภะ กะ สะ

1. อาจริยกถา แถลงอาจารย์ , 2. สิปปกถา - แถลงศิลปะ

ภาพ : "วิหารเทพวิทยาคม" จ.นครราชสีมา

ที่ วัดบ้านไร่ (วัดหลวงพ่อคูณ) อ.ด่านขุนทด ชมผลงานปั้นที่สร้างสรรค์อย่างวิจิตรแฝงคติธรรม อาทิ เศียรช้างเอราวัณขนาดมหึมา พญานาค 19 เศียร จำนวน 2 ตน สื่อถึงมงคล 38 ประการตามหลักพุทธศาสนา