ธรรมของบัณฑิต ๗ อย่าง

ธรรมของบัณฑิต ๗ อย่าง

สทฺธา  หิริ  จ  โอตฺตปฺปํ,    พาหุสจฺจํ  วิรํ  สติ;
ปญฺญา  จ  สตฺตธมฺเมหิ,    สมฺปนฺโน  ปณฺฑิโต  มโต.

บุคคลผู้ถึงพร้อมด้วยธรรม ๗ อย่างนี้ คือ  ความเชื่อ ๑  ความละอายบาป ๑  ความเกรงกลัวบาป ๑  ความเป็นผู้สดับมาก ๑  ความเพียร ๑  การระลึกได้ ๑  และการรู้แจ้งตามเป็นจริง ๑ นับได้ว่าเป็น บัณฑิต.

(ธรรมนีติ ปัญฺญากถา ๓๑, ๓๘๘)

ศัพท์น่ารู้ :

สทฺธา (ความเชื่อ, ศรัทธา) สทฺธา+สิ

หิริ (ความละอายต่อบาป) หิริ+สิ

จ (ด้วย, และ) ทั้งสองศัพท์เป็นนิบาตใช้ในอรรถปทสมุจจยะ (รวบรวมบท)

โอตฺตปฺปํ (ความเกรงกลัวบาป) โอตฺตปฺป+สิ

พาหุสจฺจํ (ความเป็นผู้ได้ฟังมาก, พหูสูตร) พาหุสจฺจ+สิ

วิรํ = วิริยํ (ความเพียร, ความพยายาม) วิริย+สิ (วิรํ คงเป็นการย่อศัพท์เพื่อรักษาฉันท์ ?)

สติ (การระลึก, การนึกได้, -ถึงสิ่งที่ทำถึงคำที่พูด) สติ+สิ

ปญฺญา (การรู้แจ้ง, รู้ชัดตามเป็นจริง) ปญฺญา+สิ

สตฺตธมฺเมหิ (ด้วยธรรมเจ็ดประการ) สตฺต+ธมฺม > สตฺตธมฺม+หิ

สมฺปนฺโน (ถึงพร้อมแล้ว) สํ+√ปท+ต > สมฺปนฺน+สิ

ปณฺฑิโต (บัณฑิต, ผู้ฉลาด, นักปราชญ์) ปณฺฑิต+สิ

มโต (ถูกรู้แล้ว) √มน+ต > มต+สิ

อีกสำนวนหนึ่งจาก โลกนีติไตรพากย์ ของ เสฐียรโกเศศ-นาคประทีป ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้

ความเชื่อ แลความละอาย ความเกรงกลัว  หมั่นสะดับมาก ความเพียร สติปัญญา   ผู้ถึงพร้อมด้วยธรรมดี ๗ อย่างนี้ นับเป็นบัณฑิตได้.

อีกสำนวนหนึ่ง จากราชนีติ ธรรมนีติ โดย นายทอง หงศ์ลดารมภ์ (มหากิม) ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้

ความเชื่อ ความละอายใจ ความกลัวผิด  ความหมั่นสดับมาก ความเพียร ความมีสติ  ความมีปัญญา ผู้สมบูรณ์ด้วยธรรมทั้ง ๗ ประการนี้  ท่านยอมรับกันว่าเป็นบัณฑิต.

Credit: Palipage: Guide to Language - Pali

4. สุตกถา - แถลงความรู้ , ๓. ปัญญากถา - แถลงปัญญา 👇   

57. ผู้มิใช่บัณฑิต, 56. เห็นอย่างบัณฑิต, 55. ความลับของบัณฑิต, 54. ชนที่ไม่ควรถือโทษ, 53. สภาที่ไม่เป็นสภา, 52. บัณฑิต ๓ ประเภท,  51. บุตร ๓ จำพวก, 50. แกล้งเป็นจะเห็นธรรม, 49. ดูฟังอย่างปราชญ์, 48. วิถีของนักปราชญ์, 47. ผู้นี้เป็นบัณฑิตได้ฤา, 46. บัณฑิตกับคนพาล, 45. พูดเล่นอาจเป็นจริง, 44. คบคนดีย่อมมีผล, 43. คนชอบพูดแต่ส่วนดี, 42. นักปราชญ์ก็เศร้าหมองได้, 41. ไม่มีใครสมบูรณ์ทุกอย่าง, 40. สิ่งบัณฑิตไม่ควรดูหมิ่น, 39. บัณฑิตธรรม ๓ ประการ, 38. ลักษณะของบัณฑิต,  37. สรีระกับคุณความดี, 36. ควรฝึกตนเองก่อน, 35. คำชมที่ควรชัง, 34. พระราชากับนักปราชญ์, 33. รู้อย่างบัณฑิต, 32.  ประโยชน์ ๒ อย่าง, 31. ธรรมของบัณฑิต ๗ อย่าง, 30. สิ่งที่ควรละเว้น ๑๑ อย่าง, 29. เมื่อบัณฑิตเห็นภัย, 28. ฟังเป็นเห็นสุข, คาถากาสลัก  จะ ภะ กะ สะ

1. อาจริยกถา แถลงอาจารย์ ,  2. สิปปกถา - แถลงศิลปะ 

File Photo:  Wat Tham Pha Daen is a beautiful Buddhist temple in Mueang Sakon Nakhon District, Sakon Nakhon Province, Thailand.

• Tweet
• Share
• Share
• Share
• Share