ไม่มีใครสมบูรณ์ทุกอย่าง
คุณโทเสสุเนเกน, อตฺถิ โกจิ วิวชฺชิโต;
สุขุมาลปทุมสฺส, นฬํ ภวติ กกฺขฬํ.
ในคุณและโทษทั้งหลาย ไม่มีใคร ที่จะเว้นขาดโดยส่วนเดียว, ดอกบัวที่ละเอียดอ่อน ก็ยังมีก้านที่แข็งขรุขระ.
(ธรรมนีติ ปัญญากถา ๔๑, มหารหนีติ ๓๗)
ศัพท์น่ารู้ :
คุณโทเสสุเนเกน ตัดบทเป็น คุณโทเสสุ+อเนเกน, คุณ+โทส > คุณโทส+สุ = คุณโทเสสุ (ในโทษและคุณ ท.) . น+เอก > อเนก+นา = อเนเกน (น+เอเกน) แปลรวมกันว่า „เป็นอเนก, เยอะแยะ, มิใช่หนึง“ (แต่ถ้าแปลแยกกัน ต้องแปลว่า „โดยส่วนหนึ่ง หาไม่ได้“) ....ขอท่านผู้รู้ทั้งหลายช่วยชี้แนะด้วยเถิด.
อตฺถิ (มีออยู่) √อส+อ+ติ ภูวาทิ. กัตตุ.
โกจิ (บางอย่าง, สิ่งไรๆ) กึ+สิ > โก+จิ = โกจิ, กึ ศัพท์ที่มี จิ ศัพท์ต่อท้ายจะกล่าวอรระว่าน้อย.
วิวชฺชิโต (เว้น, งดเว้น, ละ) วิ+√วชฺช+อิ+ต > วิวชฺชิต+สิ
สุขุมาลปทุมสฺส (ของดอกปทุมที่บอบบาง) สุขุมาล (ละเอียดอ่อน, บอบบาง) + ปทุม (ดอกบัว, บัวหลวง, ดอกปทุม) > สุขุมาลปทุม+ส
นฬํ (ต้นอ้อ, หลอด, ท่อ, กล้อง, ก้าน) นฬ+สิ
ภวติ (ย่อมมี, ย่อมเป็น) √ภู+อ+ติ ภูวาทิ. กัตตุ.
กกฺขฬํ (หยาบ, กระด้าง, ดุร้าย, กักขฬะ) กกฺขฬ+สิ
อีกสำนวนหนึ่งจาก โลกนีติไตรพากย์ ของ เสฐียรโกเศศ-นาคประทีป ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้
ในคุณและโทษ ใคร ๆ จะเว้นขาดเสีย ส่วนหนึ่งไม่มีเลย ดอกปทุมอันเป็นของละ เอียดอ่อน ยังมีก้านของมันเป็นส่วนกระด้าง.
อีกสำนวนหนึ่ง จากราชนีติ ธรรมนีติ โดย นายทอง หงศ์ลดารมภ์ (มหากิม) ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้
ในคุณและโทษ จะหาใครสักคนที่จะเว้นได้เป็นไม่มีเลย ดอกปทุมเป็นชนิดที่ละเอียดอ่อน แต่อย่างนั้น ก้านปทุมก็กลับขรุขระ.
Credit: Palipage: Guide to Language - Pali
57. ผู้มิใช่บัณฑิต, 56. เห็นอย่างบัณฑิต, 55. ความลับของบัณฑิต, 54. ชนที่ไม่ควรถือโทษ, 53. สภาที่ไม่เป็นสภา, 52. บัณฑิต ๓ ประเภท, 51. บุตร ๓ จำพวก, 50. แกล้งเป็นจะเห็นธรรม, 49. ดูฟังอย่างปราชญ์, 48. วิถีของนักปราชญ์, 47. ผู้นี้เป็นบัณฑิตได้ฤา, 46. บัณฑิตกับคนพาล, 45. พูดเล่นอาจเป็นจริง, 44. คบคนดีย่อมมีผล, 43. คนชอบพูดแต่ส่วนดี, 42. นักปราชญ์ก็เศร้าหมองได้, 41. ไม่มีใครสมบูรณ์ทุกอย่าง, 40. สิ่งบัณฑิตไม่ควรดูหมิ่น, 39. บัณฑิตธรรม ๓ ประการ, 38. ลักษณะของบัณฑิต, 37. สรีระกับคุณความดี, 36. ควรฝึกตนเองก่อน, 35. คำชมที่ควรชัง, 34. พระราชากับนักปราชญ์, 33. รู้อย่างบัณฑิต, 32. ประโยชน์ ๒ อย่าง, 31. ธรรมของบัณฑิต ๗ อย่าง, 30. สิ่งที่ควรละเว้น ๑๑ อย่าง, 29. เมื่อบัณฑิตเห็นภัย, 28. ฟังเป็นเห็นสุข, คาถากาสลัก จะ ภะ กะ สะ
1. อาจริยกถา แถลงอาจารย์ , 2. สิปปกถา - แถลงศิลปะ , ๓. ปัญญากถา - แถลงปัญญา , 4. สุตกถา - แถลงความรู้ , 5. กถากถา - แถลงถ้อยคำ , 6. ธนกถา - แถลงทรัพย์ , 7. เทสกถา - แถลงประเทศ
0 comments: