ปัญญาตามความหมายในพุทธศาสนา
ถ้ามีปัญญาตามความหมายในพุทธศาสนา ก็คือรู้ความจริงของสิ่งที่ทำให้เกิดความทุกข์ แล้วก็รู้วิธีที่จะเอาชนะมันให้ได้ด้วย แล้วในที่สุดก็รู้จริงๆ กัน ตรงที่ว่า ละมันได้แล้วจริงๆ ไม่มีความทุกข์จริงๆ รู้รสของความไม่ทุกข์ หรือรู้รสของพระนิพพานโดยจริงๆ นี่เป็นปัญญาสูงสุด อยู่ที่นี่
ในชั้นแรก ก็รู้เรื่อง อนิจจัง ทุกขัง อนัตตา คือ รู้ความไม่จริง ความหลอกลวงของสิ่งที่เราไปหลงมันอยู่ ไปรักไปชอบสิ่งที่ไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตาอยู่ตลอดเวลา ฉะนั้น ระวังให้ดี ถ้าขาดปัญญาข้อนี้มากเกินไป เราก็จะมีความเป็นอยู่อย่างมีความทุกข์ แม้ชนิดที่ไม่รู้สึกตัว
ขอพูดตรงๆ ว่า ถ้าพวกคุณ ไม่รู้เรื่องอนิจจัง ทุกขัง อนัตตา ของเงิน ของทรัพย์สมบัติ ของเกียรติยศชื่อเสียงอะไร ที่คุณกำลังหลงกันอยู่เดี๋ยวนี้ ก็แปลว่า หลงไปในสิ่งเหล่านั้น อย่างนี้ก็ยัง ไม่มีปัญญา
ถ้าว่ากันโดยที่จริงแล้ว บางคนอาจจะมีปัญญาตามแบบพระพุทธศาสนาชนิดนี้ได้บ้างเหมือนกัน เช่นไม่ได้หลงในผลที่มุ่งหมายของการศึกษาจากมหาวิทยาลัย หรืออะไรนั้น อาจจะมองเห็นเพียงว่า มันเป็นเพียงให้เครื่องยังชีพอยู่ได้ แล้วเราก็ควรจะทำอะไรสักอย่างหนึ่งที่ดีที่สุด แต่บางทีก็ยังไม่รู้ว่าคืออะไร
เดี๋ยวนี้กลัวอยู่แต่ว่า อย่างมากจะรู้เพียงว่า นี่วิเศษที่สุด เราจะเรียนให้จบ แล้วเราก็จะได้อาชีพที่ทำเงินได้มาก เราก็จะสะสมเงินไว้ให้มาก เป็นกำลังปัจจัยสำหรับซื้อหาความสุขสนุกสนาน เป็นอยู่อย่างแข่งกันกับเทวดาในวิมาน ถ้าเป็นอย่างนี้แล้ว นี่คือไม่รู้จัก อนิจจัง ทุกขัง อนัตตา ของสิ่งที่เป็นยอดปราถนา ของตัวเองเลย
พูดอีกทางหนึ่ง คนไม่รู้จักความเป็น อนิจจัง ทุกขัง อนัตตา ของวิมาน ของการอยู่ในวิมาน หรือของความเป็นเทวดานี้ ในพุทธศาสนาสอนให้มีปัญญาขนาดนี้ เห็นความเป็นอนิจจัง ทุกขัง อนัตตา ของมนุษย์โลก เทวโลก มารโลก พรหมโลกไปเลย คือโลกที่วางมาตรฐานกันไว้ว่า มีความสุขอย่างยิ่ง ถึงที่สุด
มีคำอยู่คำหนึ่ง ถ้ารู้ไว้บ้างก็ดี คือคำว่า มารโลก -โลกของมาร นั้นคือสวรรค์ชั้นสูงสุดเป็นที่อยู่ของมาร เรียกว่า ชั้นปรนิมมิตวสวัตตี มารที่มาประจญพระพุทธเจ้าก็มาจากสวรรค์ชั้นนี้ สูงสุดของกามารมณ์ ก็ที่เรียกว่า มารโลก ถ้าเลยไปจากนั้น ก็ไม่มีกามารมณ์ ก็เรียกว่า พรหมโลก นี่มีอยู่หลายอย่างเหมือนกัน แต่ทั้งมนุษยโลก เทวโลก มารโลก พรหมโลก ก็ตาม เป็นเรื่องที่เต็มไปด้วย อนิจจัง ทุกขัง อนัตตา แล้วทำไมถึงหลงกันนัก ชาวบ้านเขาทำบุญอะไรสักนิด ก็ อธิษฐานให้ไปเกิดสวรรค์ นี่ก็เพราะไม่เห็น อนิจจัง ทุกขัง อนัตตา ของสิ่งที่เรียกว่าสวรรค์
ทีนี้ ผลในโลกนี้ ที่เราจะได้รับจากเงิน ของเรานั้น มันคงจะไม่ถึงกับสวรรค์ในความหมายนั้น เพราะฉะนั้น ควรจะมองดูให้ดีๆ อย่าได้หลง ถ้ามีปัญญาจริงก็จะมองเห็นว่า มันเป็นที่ตั้งแห่งความหลง แล้วมันก็ได้หลงกันอยู่จริงๆ แล้วตายไปกับความหลง อย่างนี้เรียกว่า ไม่มีปัญญาในชั้นมาตรฐาน ในพระพุทธศาสนาเลย
โมกขธรรมประยุกต์ (น.๑๐๒) , ธรรมโฆษณ์ l พุทธทาสภิกขุ
Credit: สโมสรธรรมทาน สวนโมกข์กรุงเทพ
"วัดพระขาว" จังหวัดนครราชสีมา
หรือ "วัดเทพพิทักษ์ปุณณาราม" ประดิษฐานพระพุทธรูปสีขาวองค์ใหญ่บนเขาสีเสียดอ้า มองเห็นเด่นชัดจากถนนมิตรภาพ นามว่า "พระพุทธสกลสีมามงคล" มีบันไดขึ้นไปสักการะทางซ้าย-ขวาองค์พระ
0 comments: