ไม่ตึงไม่หย่อนไป
[ณ ภูเขาคิชฌกูฏ หนึ่งในประชาชนจำนวนมากที่เดินทางไปฟังธรรมจากพระพุทธเจ้าคือ ลูกเศรษฐีชื่อโสณโกฬิวิสะ เมื่อฟังแล้วคิดอยากบวช จึงขอพระพุทธเจ้าบวช จากนั้นได้ไปปฏิบัติธรรมต่อในป่าสีตวัน โดยพยายามอย่างหนักที่จะบรรลุธรรม เดินจงกรมจนเท้าแตกสองข้าง เลือดเลอะพื้น แต่ก็ยังไม่สำเร็จ]
ส: (คิด) เราก็เพียรพยายามเหมือนกับรูปอื่นๆ แต่ทำไมจิตของเราไม่หลุดพ้นจากความถือมั่นซะที หรือเราจะสึกออกไปดีกว่า สมบัติก็ยังมีอยู่
[พระพุทธเจ้าได้รับรู้ความคิดนี้ จึงออกจากเขาคิชฌกูฏมาหาพระโสณะที่ป่าสีตวัน ระหว่างทางไปที่พักของพระโสณะได้เห็นรอยเลือดเปื้อนอยู่]
พ: ภิกษุทั้งหลาย ที่เดินจงกรมตรงนี้เป็นของใคร ทำไมมีเลือดเปื้อนเหมือนที่ฆ่าโค
ภ: ท่านพระโสณะเพียรพยายามเกินขนาด เดินจงกรมจนเท้าแตกสองข้าง ที่ตรงนี้จึงเปื้อนเลือดแบบนี้
[เมื่อพระพุทธเจ้าเดินไปถึงที่พักของพระโสณะ]
พ: โสณะ เธอคิดใช่ไหมว่าเธอก็เพียรพยายามเหมือนกับรูปอื่นๆ แต่ทำไมจิตของเธอยังไม่หลุดพ้นจากความถือมั่นซะที เลยจะสึกออกไปดีกว่า เพราะสมบัติก็ยังมีอยู่. ส: คิดอย่างนั้นท่าน.
พ: โสณะ เธอลองคิดดูนะ ตอนที่เธอยังเป็นฆราวาส เธอเล่นพิณเก่งใช่ไหม ? ส: ใช่ท่าน. พ: คราวใดที่สายพิณตึงเกินไป คราวนั้นเสียงพิณเธอใช้ได้ไหม? ส: ใช้ไม่ได้ท่าน
พ: คราวใดที่สายพิณหย่อนเกินไป คราวนั้นเสียงพิณเธอใช้ได้ไหม ? ส: ใช้ไม่ได้ท่าน.
พ: คราวใดที่สายพิณไม่ตึงไป ไม่หย่อนไป ตั้งอยู่ในระดับที่พอดี คราวนั้นเสียงพิณเธอใช้ได้ไหม? ส: ใช้ได้ท่าน
พ: โสณะ มันก็เหมือนกันนั่นแหละ ความเพียรที่เคร่งเครียดจนเกินไปทำให้ฟุ้งซ่าน ความเพียรที่ย่อหย่อนจนเกินไปทำให้เกียจคร้าน เพราะเหตุนี้ เธอจึงควรตั้งความเพียรให้พอเหมาะพอดี จงเข้าใจและปฏิบัติตามนี้. ส: จะปฏิบัติตามที่ท่านสอน
[หลังจากนั้นไม่นาน พระโสณะก็บรรลุอรหันต์ในที่สุด]
ที่มา: เรียบเรียงจากพระไตรปิฎกและอรรถกถาแปล ฉบับมหามกุฏราชวิทยาลัย เล่มที่ 7 (พระวินัยปิฎก มหาวรรค ภาค 2 จัมมขันธกะ เรื่องโสณโกฬวิสะออกบวชปรารถความเพียรจนเท้าแตก และเรื่องพุทธอุปมาความเพียรกับสายพิณ), 2559, น.4-8
ที่มาของคู่สาวกพระพุทธเจ้า, ให้ได้พบธรรมที่ดี, ที่มาของอุปัชฌายะ (ผู้คอยสอดส่องเอาใจใส่), ที่มาของการเข้าพรรษา, ที่มาของการกำหนดวินัยสงฆ์ข้อแรก, ที่มาของการห้ามรับเงินทอง, ไม่คิดแพ้ชนะ, ทำเขาไว้อย่างไร ก็โดนคืนอย่างนั้น, บาปและบุญคือเงาตามตัวไปโลกหน้า, วิธีดึงให้หันมาหาแก่นแท้
0 comments: