วันเสาร์ที่ 7 พฤษภาคม พ.ศ. 2565

ยอดคน

in ธมฺมนีติ published on พฤษภาคม 07, 2565 leave a reply

๙. มิตตกถา - แถลงมิตร

ยอดคน

อนลโส อจณฺฑิกฺโก, อสฏฺโฐ สุจิ สจฺจวา;
อลุทฺโธ อตฺถกาโม จ, ตมุตฺตํ อุตฺตโม นโร.

คนไม่เกียจคร้าน ไม่ดุร้าย ไม่โอ้อวด เป็นคนสะอาด ซื่อสัตย์ ไม่โลภจัด และใคร่ประโยชน์ บัณฑิตกล่าวว่า เป็นยอดคน.

(ธรรมนีติ มิตตกถา ๙๖, มหารหนีติ ๑๔๖)

ศัพท์น่ารู้ :

อนลโส (คนไม่เกียจคร้าน, ไม่เฉื่อยชา) น+อสล > อนลส+สิ

อจณฺฑิกฺโก (คนไม่ดุร้าย, ทารุณ, เหี้ยมโหด) น+จณฺฑิก > อจณฺฑิก+สิ

อสฏฺโฐ (ไม่ฉ้อฉล, ไม่โอ้อวด, ไม่ขี้โกง) น+สฏฺฐ > อสฏฺฐ+สิ (ศัพท์นี้ส่วนมากเป็น สฐ, อสฐ ไม่นิยมซ้อน ฏฺ)

สุจิ = สุจี (เป็นคนสะอาด) สุจี+สิ (คงเป็นการรัสสะ เพื่อรักษาฉันท์, ถ้าเป็น สุจิ เป็นนามนามแปลว่า ความสะอาด)

สจฺจวา (ผู้มีความสัจ, คนซื่อสัตย์) สจฺจวนฺตุ+สิ

อลุทฺโธ (คนไม่ละโมบ, คนไม่โลภ) น+ลุทฺธ > อลุทฺธ+สิ

อตฺถกาโม (เป็นผู้ใคร่ประโยชน์, ต้องการประโยชน์) อตฺถ+กาม > อตฺถกาม+สิ

จ (ด้วย, และ) นิบาตใช้รวบรวมบท

ตมุตฺตํ ตัดบทเป็น ตํ+อุตฺตํ, ตํ (นั้น) ต+สิ สัพพนาม ส่วน อุตฺตํ แปลว่า อันท่านกล่าวแล้ว, ถูกกล่าวแล้ว มาจาก √วจ+ต ปัจจัย เป็นกิริยากิตก์ อดีตกาล

อุตฺตโม (สูงสุด, อุดม) อุตฺตม+สิ

นโร (นระ, นรชน, คน) นร+สิ

ส่วนในคัมภีร์มหารหนีติ คาถา ๑๔๖ มีข้อความคล้ายกันดังนี้

อครุโก อนาลสฺโส, อสฏฺโฐ จ สจฺจวา สุจิ;

อลุทฺโธ อตฺถกาโม จ, เอทิโส สุหทุตฺตโม.

คนไม่กระด้าง ๑ ไม่เกียจคร้าน ๑ ไม่ฉ้อฉล ๑ ซื่อสัตย์ ๑ เป็นคนสะอาด ๑ ไม่ละโมบโลภมาก ๑ และใคร่ในสิ่งที่เป็นประโยชน์ ๑ ผู้เช่นนี้ เป็นคนใจดีสูงสุด.

อีกสำนวนหนึ่งจาก โลกนีติไตรพากย์ ของ เสฐียรโกเศศ-นาคประทีป ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้

คนไม่เกียจคร้าน ไม่ดุดัน ไม่โอ่อวด เป็นคนสะอาด สัตย์ซื่อ ไม่โลภจัด ใคร่ประโยชน์ ท่านกล่าวว่า เป็นคนสูง.

อีกสำนวนหนึ่ง จากราชนีติ ธรรมนีติ โดย นายทอง หงศ์ลดารมภ์ (มหากิม) ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้...

คนไม่เกียจคร้าน ไม่ดุร้าย ไม่โอ้อวด มีความสะอาด มีความสัตย์ซื่อ ไม่โลภจัด ใคร่ประโยชน์ ท่านกล่าวว่าเป็นคนสูงศักดิ์.

____

Credit: Palipage: Guide to Language - Pali

อ่านบทความเกี่ยวข้องเพิ่มเติม👉 ยอดคน , มิตรแท้ , เพื่อนแท้ , เพื่อนหายาก , พูดมากเจ็บคอ , วิธีครองใจคน , มิตรภาพจืดจาง , มิตรภาพมั่นคง , ตัดไฟแต่ต้นลม , เพื่อนคู่คิด , เพื่อนดีดุจอ้อยหวาน , กุศลธรรมนำสุข , กัลยาณมิตร , ยอดกัลยาณมิตร , คนอื่นที่ดุจญาติ , คนไม่น่าคบ

File Photos: The "Wat Phrathat Pha Sorn Kaew" in Phetchabun Province, Thailand.

Wat Pha Sorn Kaew, also known as Wat Phra That Pha Son Kaeo, is a Buddhist monastery and temple in Khao Kor, Phetchabun, in north-central Thailand, about 5 hours drive north of Bangkok.

"วัดพระธาตุผาซ่อนแก้ว" จังหวัดเพชรบูรณ์

วัดสวยบนเขาค้อ รายล้อมด้วยภูเขาสูงสลับซับซ้อน โดดเด่นด้วยพระพุทธเจ้า 5 พระองค์ และเจดีย์พระธาตุผาซ่อนแก้ว หรือ เจดีย์พระธาตุ 9 ชั้น ประดับด้วยกระเบื้อง หินสีต่างๆ งดงามมองเห็นได้แต่ไกล