วันพฤหัสบดีที่ 28 เมษายน พ.ศ. 2565

คนที่ไม่ควรคบ

in ธมฺมนีติ published on เมษายน 28, 2565 leave a reply

คนที่ไม่ควรคบ

น เสเว กตปาปมฺหิ, น เสวาลิกวาทเน;
น เสเว อตฺตทตฺถมฺหิ, น เสเว อติสนฺตเก.

ไม่ควรคบคนที่ทำบาป ไม่ควรคบคนพูดจากลับกลอก ไม่ควรคบคนที่เห็นแก่ตัว ไม่ควรคบคนใฝ่สูงเกินศักดิ์.

ธรรมนีติ นิสสยกถา ๙๒, มหารหนีติ ๑๓๕

ศัพท์น่ารู้ :

น (ไม่, หามิได้) นิบาตบอกปฏิเสธ

เสเว (เสพ, คบหา) √สิ+อ+เอยฺย ภูวาทิ. กัตตุ. ในสัททนีติ ธาตุมาลา ท่านแสดงไว้ว่า สิ เสวายํฯ เสวติฯ เสวนา, เสวโก, เสวิโต, สิโว, สิวํ ฯ ไม่สัททนีติ ไม่ปรากฏว่า มี เสว ธาตุ. แต่ในธาตวัตถสังคหะท่านแสดง เสว ธาตุไว้ในคาถาที่ ๔๑๘ ว่า ...เสโว อาราธนุปภุญฺชน-อาสเย โส ทิ นิสาน-นาสเน อว โอสิเตฯ

กตปาปมฺหิ (ผู้มีบาปอันตนกระทำแล้ว) กต+ปาป > กตปาป+สฺมึ ในที่นี้แปล สัตตมี เป็น กรรม.

เสวาลิกวาทเน ตัดบทเป็น เสเว+อลิกวาทเน (คนพูดกลับกลอก, หลอกลวง) อลิก+วาท > อลิกวาท+สฺมึ

อตฺตทตฺถมฺหิ (ผู้มีแต่ประโยชน์เพื่อตน, คนเห็นแก่ตัว) อตฺต+ท อาคม+อตฺถ > อตฺตทตฺถ+สฺมึ

อติสนฺตเก (คนมีสมบัติมาก, คนหยิ่งจองหอง, คนมักใหญ่ใฝ่สูง) อติ+สนฺตก > อติสนฺตก+สฺมึ (ศัพท์นี้ขอแปลเดาไปก่อนนะครับ)

ขอนำคาถาเดียวกันนี้ จากคัมภีร์อื่น ๆ มาเทียบเคียงไว้ เพื่อประโยชน์แก่การศึกษา ดังนี้.

ในคัมภีร์มหารหนีติ คาถา ๑๓๕ มีข้อความคล้ายกัน ดังนี้.

นสฺมเส กตปาปมฺหิ, นสฺมเส อลิกวาทินิ;

นสฺมเสตฺตตฺถปญฺญมฺหิ, อติสนฺเตปิ นสฺมเส.

ข้อสังเกตในที่คัมภีร์นี้ท่านใช้กิริยา „นสฺมเส“ ในทุกบาทคาถา กิริยาศัพท์นี้ ยังเดาไม่ออกครับ ฝากให้ท่านผู้รู้และนักศึกษาทั้งหลายช่วยค้นหาที่มาที่ไปด้วยนะครับ.

อีกสำนวนหนึ่งจาก โลกนีติไตรพากย์ ของ เสฐียรโกเศศ-นาคประทีป ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้

ไม่ควรไว้ใจคนที่ทำบาป ในคนที่พูดกลับกลอก แลไม่ควรไว้ใจในประโยชน์ของตน ในของที่สูงเกินศักดิ์.

อีกสำนวนหนึ่ง จากราชนีติ ธรรมนีติ โดย นายทอง หงศ์ลดารมภ์ (มหากิม) ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้...

ไม่ควรวางใจคนทำบาป คนกลับกลอก ในประโยชน์ของตน และในของที่สูงเกินศักดิ์.

Credit: Palipage: Guide to Language - Pali

อ่านบทความเกี่ยวข้องเพิ่มเติม👉 ศิลปินเดี่ยวดังยาก , นายที่ไม่น่าคบ , เพื่อนที่ไม่น่าคบ , หลักการบูชา , คนที่ไม่ควรคบ , พึงอาศัยคนดี , เพื่อนไม่จริง , ไม้มีผล คนมีบุญ

1. อาจริยกถา แถลงอาจารย์ , 2. สิปปกถา - แถลงศิลปะ , 3. ปัญญากถา - แถลงปัญญา , 4. สุตกถา - แถลงความรู้ , 5. กถากถา - แถลงถ้อยคำ , 6. ธนกถา - แถลงทรัพย์ , 7. เทสกถา - แถลงประเทศ , 8. นิสสยกถา - แถลงนิสัย