พึงอาศัยคนดี

พึงอาศัยคนดี

มหนฺตํ  นิสฺสยํ  กตฺวา,    ขุทฺทโกปิ  มหา  ภเว;
เหมปพฺพตํ  นิสฺสาย,    เหมปกฺขี  ภวนฺติ  เต.

เพราะอาศัยคนมีอำนาจวาสนา   แม้คนธรรมดาอาจเป็นคนสำคัญได้  

เพราะอาศัยภูเขาทอง ฝูงวิหคนกกา   ก็กลายเป็นปักษีมีสีทองอร่ามไปด้วย.

(ธรรมนีติ นิสสยกถา ๙๓, มหารหนีติ ๒๒๕)

ศัพท์น่ารู้ :

มหนฺตํ (ใหญ่, สำคัญ, ประเสริฐ) มหนฺต+อํ

นิสฺสยํ (ที่พึง,​ ที่อาศัย, นิสสัย) นิสฺสย+อํ

กตฺวา (กระทำแล้ว) √กร+ตฺวา > กตฺวา+สิ ให้ลบสิวิภัตติ, ประโยคว่า มหนฺตํ นิสฺสยํ กตฺวา แปลตรงว่า กระทำผู้เป็นใหญ่(คนมีอำนาจ)ให้เป็นที่อาศัย

ขุทฺทโกปิ ตัดบทเป็น ขุทฺทโก+อปิ (แม้คนกระเล็กน้อย, คนกระจอกงอกง่อย, คนธรรมดา) ขุทฺทก+สิ, ส่วน อปิ ศัพท์เป็นนิบาตบท

มหา (เป็นใหญ่, เป็นคนสำคัญ) มหนฺต+สิ

ภเว (พึงมี, พึงเป็น) √ภู+อ+เอยฺย ภูวาทิ. กัตตุ.

เหมปพฺพตํ (ภูเขาที่สำเร็จด้วยทอง, ภูเขาทอง, เหมบรรพต) เหม+ปพฺพต > เหมปพฺพต+อํ

นิสฺสาย (อาศัยแล้ว) นิ+√สิ+ตฺวา > นิสฺสาย+สิ

เหมปกฺขี (สัตว์มีปีกแล้วด้วยทอง, นกทองคำ) เหม+ปกฺขี > เหมปกฺขี+โย

ภวนฺติ (ย่อมมี, ย่อมเป็น) √ภู+อ+อนฺติ ภูวาทิ. กัตตุ.

เต (เหล่านั้น) ต+โย สัพพนาม.

อีกสำนวนหนึ่งจาก โลกนีติไตรพากย์ ของ เสฐียรโกเศศ-นาคประทีป ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้

แม้คนต่ำต้อยจะพึงเป็นคนใหญ่โตได้  ก็เพราะทำที่อาศัยอันมหิมา  ตั่งอาศัยภูเขาทอง สิ่งของอื่นก็  พลอยมีฝ่ายเป็นทองด้วย.

อีกสำนวนหนึ่ง จากราชนีติ ธรรมนีติ โดย นายทอง หงศ์ลดารมภ์ (มหากิม) ท่านแปลไว้น่าฟัง

เมื่อได้สร้างที่พึงอาศัยอันใหญ่โต  คนต่ำต้อยก็กลายเป็นคนสูงศักดิ์ได้  ดังสิ่งที่พะพิงภูเขาทอง  สิ่งนั้นก็กลายเป็นฝ่ายข้างทองไปด้วย.

Credit: Palipage: Guide to Language - Pali

อ่านบทความเกี่ยวข้องเพิ่มเติม👉 ศิลปินเดี่ยวดังยาก , นายที่ไม่น่าคบ , เพื่อนที่ไม่น่าคบ , หลักการบูชา , คนที่ไม่ควรคบ , พึงอาศัยคนดี , เพื่อนไม่จริง , ไม้มีผล คนมีบุญ

1. อาจริยกถา แถลงอาจารย์ , 2. สิปปกถา - แถลงศิลปะ  , 3. ปัญญากถา - แถลงปัญญา , 4. สุตกถา - แถลงความรู้ , 5. กถากถา - แถลงถ้อยคำ , 6. ธนกถา - แถลงทรัพย์ , 7. เทสกถา - แถลงประเทศ , 8. นิสสยกถา - แถลงนิสัย

• Tweet
• Share
• Share
• Share
• Share