คนพาลสำคัญผิด

คนพาลสำคัญผิด

กาลกฺเขเปน  หาเปติ,    ทานสีลาทิกํ  ชโฬ;
อถิรํปิ  ถิรํ  มญฺเญ,    อตฺตานํ  สสฺสตีสมํ.

คนพาลย่อมยังคุณมีทานศีลเป็นต้น  ให้เสื่อมเสียไป โดยใช้เวลาให้ผ่านไปเปล่า
เขาสำคัญแม้สิ่งที่ไม่เที่ยงว่าเป็นของเที่ยง  และสำคัญตนเองว่าเที่ยงอยู่เสมอ.

(ธรรมนีติ ๑๑๓ ทุชชนกถา, มหารหนีติ ๑๑๕)

ศัพท์น่ารู้ :

กาลกฺเขเปน (โดยการสิ้นไปแห่งกาล) กาล+เขปน > กาลกฺเขปน+นา

หาเปติ (ให้สิ้นไป, ให้เสื่อมไป) √หา+ณาเป+ติ ภูวาทิ.​ เหตุกัตตุ.

ทานสีลาทิกํ (กุศลกรรมมีทานและศีลเป็นต้น) ทาน+สีล+อาทิก > ทานสีลาทิก+อํ

ชโฬ (โง่,​ เขลา, เชื่องช้า, ทึบ) ชฬ+สิ

ในสัททนีติ ธาตุมาลา ท่านรวมศัพท์ที่หมายถึงคนพาล รวม ๑๙ ศัพท์ ไว้ดังนี้

พาโล  อวิทฺวา  อญฺโญ  จ,    อญฺญาณี  อวิจกฺขโณ;

อปณฺฑิโต  อกุสโล,    ทุมฺเมโธ  กุมติ  ชโฬฯ

เอฬมูโค  จ  นิปฺปญฺโญ,    ทุมฺเมธี  อวิทู  มโค;

อวิญฺญู  อนฺธพาโล  จ,    ทุปฺปญฺโญ  จ  อวิทฺทสุฯ

ศัพท์น่ารู้ :

อถิรํปิ (แม้ที่ไม่มั่นคง) อถิรํ+อปิ, น+ถิร > อถิร+อํ, อปิ เป็นนิบาต

ถิรํ (ที่มั่นคง) ถิร+อํ

มญฺเญ (พึงสำคัญ, พึงรู้สึก) √มน+ย+เอยฺย ทิวาทิ. กัตตุ. แปลง นฺย เป็น ญ แล้วซ้อน ญฺ, แปลง เอยฺย เป็น เอ ได้บ้าง รวมเป็น มญฺเญ.

อตฺตานํ (ซึ่งตน, ตัวเอง) อตฺต+นํ

สสฺสตีสมํ (ที่เสมอด้วยความเที่ยง, -ไม่เปลื่นแปลง -ไม่แปรผัน) สสฺสติ+สม > สสฺสตีสม+อํ

อีกสำนวนหนึ่งจาก โลกนีติไตรพากย์ ของ เสฐียรโกเศศ-นาคประทีป ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้

คนโง่ย่อมยังทานศีลแลความดีอื่น ๆ ให้เสื่อมไป  โดยเวลาล่วงไปเปล่า เขาสำคัญเห็นแม้คนมั่นคง  ว่าเป็นคนเหลวไหล แต่ตัวเขาเอง เขาสำคัญว่า  เป็นคนมั่นคง.

อีกสำนวนหนึ่ง จากราชนีติ ธรรมนีติ โดย นายทอง หงศ์ลดารมภ์ (มหากิม) ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้...

คนโง่ ย่อมทำความดีต่าง ๆ มีทาน ศีลเป็นต้น  ให้เสื่อมไปตามเวลาที่ล่วงไปเปล่า  เขาเห็นคนที่มั่นคงว่าไม่มั่นคง  แต่เห็นตัวเขาเองที่ไม่มั่นคงเลย ว่ามั่นคง.

______

Credit: Palipage: Guide to Language - Pali

อ่านบทความเกี่ยวข้องเพิ่มเติม👉 เห็นผิดเป็นพาล

1. อาจริยกถา แถลงอาจารย์ , 2. สิปปกถา - แถลงศิลปะ  , 3. ปัญญากถา - แถลงปัญญา , 4. สุตกถา - แถลงความรู้ , 5. กถากถา - แถลงถ้อยคำ , 6. ธนกถา - แถลงทรัพย์ , 7. เทสกถา - แถลงประเทศ , 8. นิสสยกถา - แถลงนิสัย , ๙. มิตตกถา - แถลงมิตร 

"วัดขุนอินทประมูล"  จ.อ่างทอง

ประดิษฐานพระนอนหรือพระพุทธไสยาสน์องค์ใหญ่ ซึ่งมีพุทธลักษณะและขนาดใกล้เคียงกับพระนอนจักรสีห์ จ.สิงห์บุรี ภายในวัดมีซากโบราณสถานวิหารหลวงพ่อขาว และศาลรูปปั้นขุนอินทประมูล

• Tweet
• Share
• Share
• Share
• Share