คนอื่นที่ดุจญาติ

คนอื่นที่ดุจญาติ

หิตกาโร  ปโร  พนฺธุ,   พนฺธูปิ  อหิโต  ปโร;
อหิโต  เทหโช  พฺยาธิ,   หิตมารญฺญโมสธํ.

คนอื่นที่ทำประโยชน์ให้ ก็เป็นดุจญาติ, แม้ญาติกัน หากไม่เอื้อเฟื้อกัน ก็ดุจคนอื่น,
ความเจ็บไข้เกิดจากกายแท้ๆ หามีประโยชน์ไม่,  ส่วนยาแม้เกิดในป่า กลับเป็นประโยชน์.

(ธรรมนีติ มิตตกถา ๑๑๐, กวิทัปปณนีติ ๒๓๓, โลกนีติ ๗๙)

ศัพท์น่ารู้ :

หิตกโร (ผู้ทำประโยชน์เกื้อกูล) หิต+กร > หิตกร+สิ, วิ. หิตํ กโรตีติ หิตกฺกโร (ผู้ทำประโยชน์เกื้อกูล ชื่อว่า หิตกฺกร) มาจาก หิต+กร+อ (หิตสัททูปปท+กร ธาตุ+อ ปัจจัย) เป็นกัตตุรูป กัตตุสาธนะ หรือเป็นทุติยาตัปปุริสสมาส ก็ได้, ลง อ ปัจจัยด้วยสูตรว่า สพฺพโตณฺวุตฺวาวี วา (รู ๕๖๘)

ปโร (ผู้อื่น, คนอื่น) ปร+สิ สัพพนาม

พนฺธุ (พวกพ้อง, เผ่าพันธุ์, ญาติ) พนฺธุ+สิ

พนฺธูปิ (แม้ญาติ, พ้องพ้อง, พี่น้อง, ญาติ) พนฺธุ+อปิ

อหิโต (ผู้ไม่เกื้อกูล, ไม่มีประโยชน์) น+หิต > อหิต+สิ

เทหโช (เกิดจากร่างกาย) ทห+ช > เทหช+สิ วิ. เทหา ชายตีติ เทหโช (ชื่อว่า เทหชะ เพราะอรรถว่า เกิดจากกาย)

พฺยาธิ (ความเจ็บป่วย, พยาธิ) พฺยาธิ+สิ

หิตมารญฺญโมสธํ ตัดบทเป็น หิตํ+อรญฺญํ+โอสธํ หรือ หิตํ+อรญฺญโมสธํ ก็ได้ แปลว่า โอสถที่เกิดในป่า, ยาที่เก็บมาจากป่า เป็นสิ่งมีโยชน์เกื้อกูล

ญาติที่ไม่ทำประโยชน์ เปรียบเหมือนพยาธิ

คนอื่นที่ทำประโยชน์ให้ เปรียบเหมือนยาในป่า

อีกสำนวนหนึ่งจาก โลกนีติไตรพากย์ ของ เสฐียรโกเศศ-นาคประทีป ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้

ผู้อื่นทำประโยชน์ให้ก็เสมือนพงศ์พันธุ์ ฝ่ายพงศ์พุนธุ์ที่ไม่ทำประโยชน์ให้ ก็เหมือนคนอื่น

พยาธิเกิดกับในกายเป็นของไร้ประโยชน์  ส่วนยาในป่ากลับมีประโยชน์.

อีกสำนวนหนึ่ง จากราชนีติ ธรรมนีติ โดย นายทอง หงศ์ลดารมภ์ (มหากิม) ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้...

คนที่ทำประโยชน์แก่กัน ถึงเป็นคนอื่นก็เหมือนพวกพ้อง  คนที่เป็นพวกพ้องกัน ไม่ทำประโยชน์แก่กัน ก็เหมือนคนอื่น  ความเจ็บไข้เกิดในกายตัวเราเอง ก็ไม่มีประโยชน์เลย  ส่วนยาเกิดในป่าแท้ ๆ ยังมีประโยชน์.

____

Credit: Palipage: Guide to Language - Pali

อ่านบทความเกี่ยวข้องเพิ่มเติม👉 ยอดคน , มิตรแท้ , เพื่อนแท้ , เพื่อนหายาก , พูดมากเจ็บคอ , วิธีครองใจคน , มิตรภาพจืดจาง , มิตรภาพมั่นคง , ตัดไฟแต่ต้นลม , เพื่อนคู่คิด , เพื่อนดีดุจอ้อยหวาน , กุศลธรรมนำสุข , กัลยาณมิตร , ยอดกัลยาณมิตร , คนอื่นที่ดุจญาติ , คนไม่น่าคบ

1. อาจริยกถา แถลงอาจารย์ , 2. สิปปกถา - แถลงศิลปะ  , 3. ปัญญากถา - แถลงปัญญา , 4. สุตกถา - แถลงความรู้ , 5. กถากถา - แถลงถ้อยคำ , 6. ธนกถา - แถลงทรัพย์ , 7. เทสกถา - แถลงประเทศ , 8. นิสสยกถา - แถลงนิสัย , ๙. มิตตกถา - แถลงมิตร 

"วัดพระธาตุดอยพระฌาน" จ.ลำปาง

มีวิหารทรงล้านนาที่งดงาม และพระใหญ่ไดบุตซึบนยอดเขา เป็นจุดชมวิวพระอาทิตย์ขึ้นและทะเลหมอกยามเช้าบนดอยพระฌาน อ.แม่ทะ แวดล้อมด้วยป่าไม้ที่อุดมสมบูรณ์เขียวขจี อากาศบริสุทธิ์สดชื่น

ภาพ:  Aroon Jaichum

• Tweet
• Share
• Share
• Share
• Share