วันอาทิตย์ที่ 26 มิถุนายน พ.ศ. 2565

มิตรภาพจืดจาง

in ธมฺมนีติ published on มิถุนายน 26, 2565 leave a reply

มิตรภาพจืดจาง

สจฺจาภิกฺขณสํสคฺคา, อสโมสรเณน จ;
เอเตน มิตฺตา ชิรนฺติ, อกาเล ยาจเนน จ.

จริงอยู่ มิตรทั้งหลายย่อมแหนงหน่ายกัน เพราะเหตุ ๓ ประการ คือ : เพราะคลุกคลีกันมากเกินไป ๑ เพราะไม่ไปมาหาสู่กันบ้าง ๑ และ เพราะขอกันในเวลาอันไม่สมควร ๑.

(ธรรมนีติ ๑๐๒ มิตตกถา, มหารหนีติ ๑๕๒ ขุ. ชา. ๒๘/๕๕ มหาโพธิชาดก)

ศัพท์น่ารู้ :

สจฺจาภิกฺขณสํสคฺคา (เพราะการเกี่ยวข้องบ่อยเกินไป, เพราะคลุกคลีแล้วเนื่อง ๆ -บ่อยๆ) อภิกฺขณ (บ่อย ๆ, เนือง ๆ) + สํสคฺค (เกี่ยวข้องแล้ว, คลุกคลีแล้ว) > อภิกฺขณสํสคฺค+สฺมา (สํสคฺค มาจาก สํ+√สชฺช+ต แปลง ต กันที่สุดธาตุเป็น คฺค § ภนฺชโต คฺโค จ. (รู ๖๒๘) เป็น สชฺ-คฺค ลบ ลบ ชฺ ด้วย จ ศัพท์ ในสูตรว่า พฺยญฺชโน จ วิสญฺโญโค. (รู ๕๖) รวมเป็น สํสคฺค)

อสโมสรเณน (เพราะไม่สโมสรณ์, ไม่ประชุมกัน, ไม่มาหากัน) น+สโมสรณ (สํ+อว+√สร+ยุ) > อสโมสรณ+นา

จ (ด้วย, และ) นิบาตรวบรวมพากย์

เอเตน (ด้วยเหตุนั้น) ต+นา สัพพนาม

มิตฺตา (เพื่อน, มิตร ท.) มิตฺต+โย

ชิรนฺติ, ชีรนฺติ (ย่อมแก่, ชรา, เสื่อม, จาง, จึดจาง, แหนงหน่าย) √ชร+อ+อนฺติ ภูวาทิ. กัตตุ. แปลง ชร เป็น ชีร ได้บ้าง § ชร-มรานํ ชีร-ชียฺย-มียฺยา วา. (รู ๔๘๒)

อกาเล (ในไม่ใช่กาล, มิใช่กาล, ไม่เหมาะกับเวลา) น+กาล > อกาล+สฺมึ

ยาจเนน (เพราะการขอ, การอ้อนวอน) ยาจน+นา

อีกสำนวนหนึ่งจาก โลกนีติไตรพากย์ ของ เสฐียรโกเศศ-นาคประทีป ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้

เป็นความจริง เพราะเหตุที่เกี่ยวข้องจู้จี้กันก็ดี เพราะเหินห่างเสียทีเดียวก็ดี

เพราะไม่ขอเป็นเวลาก็ดี ด้วยเหตุสามนี้ มิตรทั้งหลายย่อมจางกันได้.

อีกสำนวนหนึ่ง จากราชนีติ ธรรมนีติ โดย นายทอง หงศ์ลดารมภ์ (มหากิม) ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้...

เป็นความจริง เพราะเกี่ยวข้องกับใกล้ชิดเกินไปก็ดี เพราะเหตุที่เหินห่างเกินกันก็ดี

เพราะขอไม่เป็นเวลาก็ดี ด้วยเหตุทั้งสามนี้ เพื่อนก็จืดจางได้.

____

Credit: Palipage: Guide to Language - Pali

อ่านบทความเกี่ยวข้องเพิ่มเติม👉 ยอดคน , มิตรแท้ , เพื่อนแท้ , เพื่อนหายาก , พูดมากเจ็บคอ , วิธีครองใจคน , มิตรภาพจืดจาง , มิตรภาพมั่นคง , ตัดไฟแต่ต้นลม , เพื่อนคู่คิด , เพื่อนดีดุจอ้อยหวาน , กุศลธรรมนำสุข , กัลยาณมิตร , ยอดกัลยาณมิตร , คนอื่นที่ดุจญาติ , คนไม่น่าคบ