เพื่อนหายาก

เพื่อนหายาก

หิเตสโน  สุมิตฺโต  จ,   วิญฺญู  จ  ทุลฺลโภ  ชโน;
ยโถสธญฺจ  สาทุญฺจ,   โรคหารี  จ  สชฺชโน.

คนทำประโยชน์ให้ เป็นเพื่อนดี  มีปัญญา และเป็นคนดี หาได้ยาก
เสมือนยาดี มีรสอร่อย และยังรักษาโรคได้ด้วย ก็หาได้ยากเช่นกัน.

(ธรรมนีติ มิตตกถา ๙๙, มหารหนีติ ๑๔๕)

ศัพท์น่ารู้ :

หิเตสโน (ผู้แสวงหาประโยชน์เกื้อกูล) หิต+เอสน > หิเตสน+สิ

สุมิตฺโต (มิตรที่ดี, เพื่อนที่ดี) สุ+มิตฺต > สุมิตฺต+สิ

จ (ด้วย, และ) ทั้ง ๕ ศัพท์เป็นนิบาตใช้ในอรรถรวบรวมบท (ปทสมุจจยัตถะ)

วิญฺญู (ผู้รู้, นักปราชญ์) วิญฺญู+สิ

ทุลฺลโภ (หาได้ยาก, หาได้โดยยาก) ทุ+ลภ > ทุลฺลภ+สิ

ชโน (ชน, คน) ชน+สิ

ยโถสธญฺจ ตัดบทเป็น ยถา+โอสธํ+จ (เปรียบเหมือนโอสถ,​ เปรียบดุจยา), ยถา (เหมือน,​ ประดุจ) นิบาตบอกอุปมา, โอสธํ (โอสถ, ยา) โอสถ+สิ = โอสธํ (นป)

สาทุญฺจ ตัดบทเป็น สาทุํ+จ (ที่รสดี,​ มีรสหวาน, รสอร่อย, ชื่นใจ) สาทุ+สิ = สาทุ

โรคหารี (นำโรคไป, รักษาโรค, บำบัดโรค) โรค+หารี > โรคหารี+สิ

สชฺชโน (คนดี, คนงาม) สชฺชน+สิ

อีกสำนวนหนึ่งจาก โลกนีติไตรพากย์ ของ เสฐียรโกเศศ-นาคประทีป ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้

ชนที่แสวงประโยชน์ แลเป็นเพื่อนที่ดีทั้งเป็นปราชญ์  ทั้งเป็นสาธุชน หายากแสนยาก 

เช่นเดียวกับยา  ทั้งรสดีด้วยแลบำบัดโรคหายด้วย หายากอย่างยิ่ง.

อีกสำนวนหนึ่ง จากราชนีติ ธรรมนีติ โดย นายทอง หงศ์ลดารมภ์ (มหากิม) ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้...

คนช่วยเหลือในประโยชน์ เป็นเพื่อนดี  เป็นนักปราชญ์ เป็นสาธุน หาได้ยาก 

เช่นเดียวกับยา ทั้งรสก็อร่อยทั้งรักษาโรคได้ด้วย ก็หาได้แสนยากเหมือนกัน.

____

Credit: Palipage: Guide to Language - Pali

อ่านบทความเกี่ยวข้องเพิ่มเติม👉 ยอดคน , มิตรแท้ , เพื่อนแท้ , เพื่อนหายาก , พูดมากเจ็บคอ , วิธีครองใจคน , มิตรภาพจืดจาง , มิตรภาพมั่นคง , ตัดไฟแต่ต้นลม , เพื่อนคู่คิด , เพื่อนดีดุจอ้อยหวาน , กุศลธรรมนำสุข , กัลยาณมิตร , ยอดกัลยาณมิตร , คนอื่นที่ดุจญาติ , คนไม่น่าคบ

1. อาจริยกถา แถลงอาจารย์ , 2. สิปปกถา - แถลงศิลปะ  , 3. ปัญญากถา - แถลงปัญญา , 4. สุตกถา - แถลงความรู้ , 5. กถากถา - แถลงถ้อยคำ , 6. ธนกถา - แถลงทรัพย์ , 7. เทสกถา - แถลงประเทศ , 8. นิสสยกถา - แถลงนิสัย , ๙. มิตตกถา - แถลงมิตร 

• Tweet
• Share
• Share
• Share
• Share