วันเสาร์ที่ 25 มิถุนายน พ.ศ. 2565

บุคคลหาได้ยาก (๔)

บุคคลหาได้ยาก (๔)

บุพการีกับกตัญญูกตเวทีคู่ที่ ๔ คือ พระพุทธเจ้ากับพุทธศาสนิกชน  

คู่นี้จะว่าเรื่องใหญ่ก็ได้ เพราะเป็นเรื่องสำคัญระดับโลก  จะว่าเป็นเรื่องเล็กก็ได้ เพราะเราแทบจะไม่ได้ระลึกถึงความสำคัญ  เพื่อให้เข้าใจชัดขึ้น ผมขอปรับวิธีคิดใหม่ คือขอเปลี่ยนคำว่า “พระพุทธเจ้า” มาเป็น “พระพุทธศาสนา”

เรื่องที่จะว่าต่อไปนี้คือเรื่อง พระพุทธศาสนากับพุทธศาสนิกชน

ขอให้เริ่มด้วยการมอง “พระพุทธศาสนา” เป็น ๒ ส่วน คือ พระพุทธศาสนาส่วนที่เป็นหลักการ และพระพุทธศาสนาส่วนที่ปรากฏตัวอยู่ในสังคมปัจจุบัน

พระพุทธศาสนาส่วนที่เป็นหลักการ หมายถึงองค์ประกอบของพระพุทธศาสนา ๓ ส่วน คือ พระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์ รวมเรียกว่า “พระรัตนตรัย”

พระรัตนตรัยมี ๒ ส่วน คือส่วนที่เป็นรูปกับส่วนที่เป็นนาม ส่วนที่เป็นรูปเช่น พระพุทธเจ้าที่เป็นตัวบุคคล ส่วนที่เป็นนามคือคุณลักษณะหรือคุณสมบัติของพระพุทธเจ้า คือที่ท่านเรียกว่าพระพุทธคุณ 

พระรัตนตรัย ๒ ส่วน เรียกง่ายๆ ว่า ตัวตนของพระรัตนตรัยและคุณของพระรัตนตรัย  หน้าที่ของพุทธศาสนิกชนคือศึกษาเรียนรู้ให้เข้าใจพระรัตนตรัยทั้ง ๒ ส่วนนี้อย่างถูกต้อง

ข้อบกพร่องอย่างยิ่งของพุทธศาสนิกชนทุกวันนี้ก็คือ ไม่ศึกษาเรียนรู้ให้เข้าใจถูกต้องว่าพระรัตนตรัยคืออะไร ผลก็คือเข้าใจพระรัตนตรัยผิดๆ กันทั่วไปหมด

เหตุผลที่อ้างในการไม่ศึกษาก็คือ เห็นว่าไม่ใช่เรื่องจำเป็นเร่งด่วน เห็นว่าเป็นเรื่องของคนที่มีเวลา ข้าพเจ้าไม่มีเวลาเพราะต้องทำมาหากิน และเห็นว่าเป็นเรื่องศรัทธาส่วนบุคคล ใครมีศรัทธาก็ศึกษาเรียนรู้ไปตามอัธยาศัย ใครยังไม่มีศรัทธาก็ไม่ต้องศึกษา ไม่ควรบังคับกะเกณฑ์

การที่ตัดวิชาพระพุทธศาสนาออกจากหลักสูตรการศึกษาของชาติก็อ้างเหตุผลแบบนี้

ความจริง พระพุทธศาสนาเป็นสิ่งที่มีอยู่ในชีวิตประจำวันหรือในชีวิตจริง เมื่อไม่ศึกษาเรียนรู้ให้เข้าใจถูกต้อง เวลาไปสัมผัสพบเห็นอะไรที่มาในนาม “พระพุทธศาสนา” ก็จะไม่เข้าใจว่าสิ่งที่ตนพบเห็นนั้นคือพระพุทธศาสนาหรือคืออะไรกันแน่ เป็นเหตุให้เกิดการเข้าใจผิด ยึดถือผิด หรือเชื่อผิด นำไปสู่การตกเป็นเครื่องมือหรือเป็นเหยื่อได้โดยง่าย

และที่เป็นอันตรายที่สุดก็คือ การยึดยืนยันว่า สิ่งที่ตนเชื่อและเข้าใจนี่แหละคือพระพุทธศาสนา หรือไม่ก็สร้างทฤษฎีขึ้นใหม่ว่า พระพุทธศาสนาควรเป็นและเป็นไปแบบที่ตนกำลังทำให้เป็นไปนี่แหละจึงจะถูกต้องหรือเหมาะสมกับยุคสมัย 

ต่อไปนี้จะได้กล่าวถึงพระพุทธศาสนาส่วนที่เป็นคุณของพระรัตนตรัยก่อน เพราะเป็นส่วนที่เข้าใจง่ายเนื่องจากท่านแสดงไว้ชัดเจน ส่วนพระพุทธศาสนาส่วนที่เป็นตัวตนของพระรัตนตรัยมีเงื่อนแง่บางอย่างที่ค่อนข้างซับซ้อน จะได้พูดถึงในตอนหลัง

คุณของพระรัตนตรัยตามบทสวดที่มีมาในพระไตรปิฎก (เช่นมหาปรินิพพานสูตร ทีฆนิกาย มหาวรรค พระไตรปิฎกเล่ม ๑๐ ข้อ ๘๙ หน้า ๑๑๑ เป็นต้น) และคำแปลที่นิยมท่องบ่นกันแพร่หลายซึ่งเป็นคำแปลจากหนังสือของสำนักสวนโมกข์ มีดังนี้

พระพุทธคุณ

อิติปิ โส ภะคะวา   เพราะเหตุอย่างนี้ๆ พระผู้มีพระภาคเจ้านั้น

อะระหัง   เป็นผู้ไกลจากกิเลส 

สัมมาสัมพุทโธ   เป็นผู้ตรัสรู้ชอบได้โดยพระองค์เอง

วิชชาจะระณะสัมปันโน   เป็นผู้ถึงพร้อมด้วยวิชชาและจรณะ

สุคะโต  เป็นผู้ไปแล้วด้วยดี

โลกะวิทู   เป็นผู้รู้โลกอย่างแจ่มแจ้ง

อะนุตตะโร  ปุริสะทัมมะสาระถิ  เป็นผู้สามารถฝึกบุรุษที่สมควรฝึกได้อย่างไม่มีใครยิ่งกว่า

สัตถา  เทวะมะนุสสานัง   เป็นครูผู้สอนของเทวดาและมนุษย์ทั้งหลาย

พุทโธ  เป็นผู้รู้ ผู้ตื่น ผู้เบิกบานด้วยธรรม

ภะคะวาติ.   เป็นผู้มีความจำเริญจำแนกธรรมสั่งสอนสัตว์ ดังนี้.

พระธรรมคุณ

ส๎วากขาโต  ภะคะวะตา  ธัมโม   พระธรรมเป็นสิ่งที่พระผู้มีพระภาคเจ้าได้ตรัสไว้ดีแล้ว 

สันทิฏฐิโก   เป็นสิ่งที่ผู้ศึกษาและปฏิบัติพึงเห็นได้ด้วยตนเอง

อะกาลิโก   เป็นสิ่งที่ปฏิบัติได้และให้ผลได้ไม่จำกัดกาล

เอหิปัสสิโก   เป็นสิ่งที่ควรกล่าวกะผู้อื่นว่าท่านจงมาดูเถิด

โอปะนะยิโก   เป็นสิ่งที่ควรน้อมเข้ามาใส่ตัว

ปัจจัตตัง  เวทิตัพโพ  วิญญูหีติ.  เป็นสิ่งที่ผู้รู้ก็รู้ได้เฉพาะตน ดังนี้.

พระสังฆคุณ

สุปะฏิปันโน  ภะคะวะโต  สาวะกะสังโฆ   สงฆ์สาวกของพระผู้มีพระภาคเจ้าปฏิบัติดีแล้ว

อุชุปะฏิปันโน  ภะคะวะโต  สาวะกะสังโฆ    สงฆ์สาวกของพระผู้มีพระภาคเจ้าปฏิบัติตรงแล้ว 

ญายะปะฏิปันโน  ภะคะวะโต  สาวะกะสังโฆ   สงฆ์สาวกของพระผู้มีพระภาคเจ้าปฏิบัติเพื่อรู้ธรรมเป็นเครื่องออกจากทุกข์แล้ว

สามีจิปะฏิปันโน  ภะคะวะโต  สาวะกะสังโฆ   สงฆ์สาวกของพระผู้มีพระภาคเจ้าปฏิบัติสมควรแล้ว

ยะทิทัง   ได้แก่บุคคลเหล่านี้ คือ

จัตตาริ  ปุริสะยุคานิ   คู่แห่งบุรุษ ๔ คู่ 

อัฏฐะ ปุริสะปุคคะลา  นับเรียงตัวบุรุษได้ ๘ บุรุษ

เอสะ  ภะคะวะโต  สาวะกะสังโฆ  นั่นแหละสงฆ์สาวกของพระผู้มีพระภาคเจ้า

อาหุเนยโย   เป็นสงฆ์ควรแก่สักการะที่เขานำมาบูชา

ปาหุเนยโย   เป็นสงฆ์ควรแก่สักการะที่เขาจัดไว้ต้อนรับ

ทักขิเณยโย   เป็นผู้ควรรับทักษิณาทาน

อัญชะลีกะระณีโย   เป็นผู้ที่บุคคลทั่วไปควรทำอัญชลี

อะนุตตะรัง  ปุญญักเขตตัง  โลกัสสาติ.   เป็นเนื้อนาบุญของโลกไม่มีนาบุญอื่นยิ่งกว่า ดังนี้.

(ยังมีต่อ)

พลเรือตรี ทองย้อย แสงสินชัย

๗ มิถุนายน ๒๕๖๕ , ๑๗:๐๗

บุคคลหาได้ยาก (๑) , บุคคลหาได้ยาก (๒) , บุคคลหาได้ยาก (๓) , บุคคลหาได้ยาก (๔) , บุคคลหาได้ยาก (๕) บุคคลหาได้ยาก (๖) , บุคคลหาได้ยาก (๗) , บุคคลหาได้ยาก (๘) , บุคคลหาได้ยาก (๙) , บุคคลหาได้ยาก (๑๐)

ภาพวาดพุทธประวัติเรียงลำดับเหตุการณ์ โดย กฤษณะ สุริยกานต์ ,  รวมภาพพุทธประวัติเรียงลำดับเหตุการณ์ ทั้งหมด 81 ภาพ วัดพระบาทน้ำพุ , ภาพวาดพุทธประวัติ โดย อ.คำนวน ชานันโท สุดยอด พุทธจิตรกร , พุทธประวัติโดยย่อ , Buddhist Paintings - The Life of the Buddha


Previous Post
Next Post

0 comments: