วันอาทิตย์ที่ 14 พฤษภาคม พ.ศ. 2566

คนชอบหาเรื่อง

in ธมฺมนีติ published on พฤษภาคม 14, 2566 leave a reply

คนชอบหาเรื่อง

น วินา ปรวาเทน, รมนฺติ ทุชฺชนา ขลุ;
น สา สพฺพรเส ภุตฺวา, วินาสุทฺเธน ตุสฺสติ.

พวกทุรชนคนชั่วย่อมไม่รื่นเริง ยกเว้นหาเรื่องทะเลาะกะคนอื่น
สุนัขก็เช่นกัน ชิมรสทุกอย่างแล้ว ย่อมพอใจหามิได้ ยกเว้นคูถ.

(ธรรมนีติ ทุชชนกถา ๑๒๓, มหารหนีติ ๑๒๙)

ศัพท์น่ารู้ :

น (ไม่, หามิได้) นิบาตบอกปฏิเสธ

วินา (เว้น, ยกเว้น, นอกจาก) นินาต

ปรวาเทน (คำกล่าวของผู้อื่น, คำโต้แย้ง)

รมนฺติ (ยินดี, พอใจ, รักใคร่) √รม+อ+อนฺติ ภูวาทิคณะ กัตตุวาจก

ทุชฺชนา (คนชั่ว, ทุรชน ท.) ทุ+ชน > ทุชฺชน+โย แปลง โย ปฐมวิภัตติ เป็น อา

ขลุ, ขลู (คนชั่ว, เลว, ตะกอน, ขุ่นมัว) ขลุ+โย

น (ไม่, หามิได้) นิบาตบอกปฏิเสธ

สา (สุนัข, หมา) สา+สิ อาการันต์ในปุงลิงค์

สพฺพรเส (รสทั้งปวง ท., สรรพรส) สพฺพ+รส > สพฺพรส+โย แปลง โย ทุติยาวิภัตติ เป็น เอ

ภุตฺวา (กิน, บริโภค) √ภุช+อ+ตฺวา > ภุตฺวา+สิ ลบ สิ

วินา (เว้น, นอกจาก) นิบาต

สุทฺเธน (หมดจด, สะอาด) สุทฺธ+นา, (ศัพท์นี้ในมหารหนีติเป็น อุจฺเจน หมายถึง อุจจาระ, คูถ ฉะนั้นจึงตามนัยมหารหนีติ) อนึ่ง คงเป็นบทสนธิว่า วินา+อสุทฺเธน ก็เป็นได้ ซึ่งหมายถึงของไม่สะอาด หรือคูถนั้นเอง. หมายเหตุ : ในต้นฉบับท่านพิมพ์ติดกันดังนี้ นวินาปรวาเทน, รมนฺติทุชฺชนาขลุ;

นสาสพฺพรเสภุตฺวา, วินาสุเทฺธนตุสฺสติฯ ก็เลยไม่ทราบว่าแยกกันหรือติดกันแน่ระหว่าง วินา สุทฺเธน.

ตุสฺสติ (ยินดี, ร่าเริง, พอใจ) √ตุส+ย+ติ ทิวาทิ. กัตตุ.

ในมหารหนีติ คาถา ๑๒๙ มีศัพท์ในบาทคาถาสุดท้ายที่ต่างกัน่อย่างชัดเจน ดังนี้

น วินา ปรวาเทน, รมนฺเต ทุชฺชนา ขลุ;

น สา สพฺพรเส ภุตฺวา, วินา วจฺเจน ตุสฺสติ.

คนชั่วคนเลวยินดีหาอะไรๆ หามิได้ ยกเว้นการโต้แย้งกะผู้อื่น,

สุนัขก็เหมือนกัน ชิมรสทุกอย่างแล้ว ย่อมพอใจหามิได้ ยกเว้นคูถ.

อีกสำนวนหนึ่งจาก โลกนีติไตรพากย์ ของ เสฐียรโกเศศ-นาคประทีป ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้

ทุรชนแท้ย่อมไม่ชอบใจอะไร นอกจากภริยาผู้อื่น นางงามนั้นชิมรสทุกอย่างแล้ว ก็ไม่ชอบใจอะไร นอกจากชายโสด.

อีกสำนวนหนึ่ง จากราชนีติ ธรรมนีติ โดย นายทอง หงศ์ลดารมภ์ (มหากิม) ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้...

ทรชนไม่ชอบใจอะไรนอกจากเมียท่าน นางงามนั้น เมื่อได้ชิมรสทุกอย่างแล้ว ก็ไม่ชอบใจอะไรนอกจากชายโสด.

หมายเหตุ : สำนวนแปลของท่านบุพราจารย์ทั้งสองที่ปรากฏเช่นนั้น เพราะว่า คาถาต้นฉบับที่ท่านใช้แปลมีข้อความแตกต่างกัน (คลาดเคลื่อน ในบาทที่ ๑ เป็น ปรทาเรน และบาทสุดท้ายท่านแยกเป็น วินา สุทฺเธน ) ดังนี้

น วินา ปรทาเรน, รมนฺติ ทุชฺชนา ขลุ;

น สา สพฺพรเส ภุตฺตา, วินา สุทฺเธน ตุสฺสติ.

_______

Credit: Palipage: Guide to Language - Pali

อ่านบทความเกี่ยวข้องเพิ่มเติม👉 เห็นผิดเป็นพาล , คนพาลสำคัญผิด , ลบรอยบาป , ลักษณะคนโง่ , ลักษณะคนเลว , ใจคนชั่ว , หม้อน้ำพร่อง , ขัดสีถ่าน , บัณฑิตตกต่ำ , คุณของคนพาล , ว่าเขาเป็นเสียเอง