เหล่าชนผู้มีทรัพย์

เหล่าชนผู้มีทรัพย์

อิตฺถีนญฺจ  ธนํ  รูปํ,   ปุริสานํ  ธนํ  กุลํ;
อุรคานํ  ธนํ  วิสํ,   ภูปาลานํ  ธนํ  พลํ;
ภิกฺขูนญฺจ  ธนํ  สีลํ,   พฺรหฺมณานํ  ธนํ  วิชฺชา.

สตรีมีรูปเป็นทรัพย์,  บุรุษมีตระกูลเป็นทรัพย์,  งูมีพิษเป็นทรัพย์,  พระราชามีพระราชอำนาจเป็นทรัพย์,  ภิกษุมีศีลเป็นทรัพย์,  พราหมณ์มีวิชา(เวท)เป็นทรัพย์.

(ธรรมนีติ ธนกถา ๗๖, กวิทัปปณนีติ ๓๐๐, โลกนีติ ๙๕)

ศัพท์น่ารู้ :

อิตฺถีนญฺจ ตัดบทเป็น อิตฺถีนํ+จ (ของหญิง, สตรี ท. + ด้วย) อิตฺถี+นํ = อิตฺถีนํ; ส่วน จ ศัพท์เป็นนิบาต แปลว่า ด้วย, และ ใช้ในอรรถวากยสมุจจยัตถะ (รวมรวมพากย์)

ธนํ (ทรัพย์, สมบัติ, ของมีค่า) ธน+สิ

รูปํ (รูป, ลักษณะ, ทรวดทรง) รูป+สิ

ปุริสานํ (ของบุรูษ, ชาย ท.) ปุริส+นํ

กุลํ (ตระกูล, สกุล

อุรคานํ (แห่งผู้ไปด้วยอก, งู, นาค ท.) อุรค+นํ

วิสํ (พิษ) วิส+สิ

ภูปาลานํ (แห่งผู้รักษาผินดิน, พระเจ้าแผ่นดิน, พระราชา ท.) ภู+ปาล > ภูปาล+นํ

พลํ (กำลัง, พลัง, อำนาจ) พล+สิ

ภิกฺขูนญฺจ ตัดบทเป็น ภิกฺขูนํ+จ (ของภิกษุ ท. + ด้วย) ภิกฺขุ+นํ = ภิกฺขูนํ; จ ศัพท์เป็นนิบาต

สีลํ (ศีล, ปกติ) สีล+สิ

พฺรหฺมณานํ (ของพราหมณ์ ท.) พฺรหฺมณ+นํ

วิชฺชา (วิชา, ความรู้, พระเวท) วิชฺชา+สิ

ส่วนในโลกนีติและกวิทัปปณนีติ คาถานี้มีเพียง ๔ บาท ดังนี้ :

อิตฺถีนญฺจ  ธนํ  รูปํ,  ปุริสานํ  วิชฺชา  ธนํ,

ภิกฺขูนญฺจ  ธนํ  สีลํ,   ราชานญฺจ  ธนํ  พลํ.

สตรีมีรูปเป็นทรัพย์,  ชายมีวิชาเป็นทรัพย์,  พระภิกษุมีศีลเป็นทรัพย์,  พระราชามีพระราชอำนาจเป็นทรัพย์.

อีกสำนวนหนึ่งจาก โลกนีติไตรพากย์ ของ เสฐียรโกเศศ-นาคประทีป ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้

รูปเป็นทรัพย์สำหรับหญิง  สกุลเป็นทรัพย์สำหรับชาย   พิษเป็นทรัพย์สำหรับงู  พลนิกายเป็นทรัพย์สำหรับพระเจ้าแผ่นดิน   ศีลเป็นทรัพย์สำหรับภิกษุ  วิชา (เวท) เป็นทรัพย์สำหรับพราหมณ์.

อีกสำนวนหนึ่ง จากราชนีติ ธรรมนีติ โดย นายทอง หงศ์ลดารมภ์ (มหากิม) ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้...

รูปเป็นทรัพย์ของหญิง  สกุลเป็นทรัพย์ของชาย  พิษเป็นทรัพย์ของงู  พลนิกายเป็นทรัพย์ของพระเจ้าแผ่นดิน  ศีลเป็นทรัพย์ของภิกษุ และ  วิชาเป็นทรัพย์ของพราหมณ์(ครู).

Credit: Palipage: Guide to Language - Pali

6. ธนกถา นิฏฺฐิตา  :  จบแถลงทรัพย์ 👉 75. อริยทรัพย์ ๗ อย่าง ,  76. เหล่าชนผู้มีทรัพย์ , 77. ทรัพย์ช่วยได้ , 78. ทรัพย์เพื่อนแท้ , 79. ทรัพย์มีเพื่อนก็มา , 80. บุญกรรมต้องทำเอง

อ่านบทความเกี่ยวข้องเพิ่มเติม👇

1. อาจริยกถา แถลงอาจารย์ , 2. สิปปกถา - แถลงศิลปะ  , 3. ปัญญากถา - แถลงปัญญา , 4. สุตกถา - แถลงความรู้ , 5. กถากถา - แถลงถ้อยคำ ,  6. ธนกถา - แถลงทรัพย์ , 7. เทสกถา - แถลงประเทศ

• Tweet
• Share
• Share
• Share
• Share