ลักษณะคนโง่
นิทฺธโนปิจ กาเมติ, ทุพฺพโล เวริกํกโร;
มนฺทสตฺโถ วิวาทตฺถี, ติวิธํ มุฬฺหลกฺขณํ.
คนไร้ทรัพย์ชอบใช้จ่ายฟุ่มเฟือย คนแรงน้อย ชอบก่อเรื่องสร้างศัตรู
คนรู้น้อย ชอบโต้เถียงโต้คารม ทั้งสามนี้ เป็นลักษณะของโง่เขลา.
(ธรรมนีติ ทุชชนกถา ๑๑๕, มหารหนีติ ๑๒๑)
ศัพท์น่ารู้ :
นิทฺธโนปิจ ตัดบทเป็น นิทฺธโน(ไม่มีทรัพย์, ไร้ทรัพย์)+อปิจ (เออก็, แม้อนึ่ง)
กาเมติ (ปรารถนา, ต้องการ) √กมุ+เณ+ติ จุราทิคณะ, กัตตุวาจก
ทุพฺพโล (คนไม่มีกำลัง, แรงน้อย, ทุรพล) ทุ (ชั่ว, น้อย, ไม่มี) +พล (กำลัง, พลัง > ทุพฺพล+สิ
เวริกํกโร (ทำเวร, การต่อสู้, สร้างศัตรู) เวริก+กร > เวริกํกร+สิ
มนฺทสตฺโถ (มีตำราหย่อน, อ่อนความรู้, มีความรู้น้อย) มนฺท (อ่อน, หย่อน) + สตฺถ (ตำรา, ศาสตร์) > มนฺทสตฺถ+สิ
วิวาทตฺถี (มีความต้องการวิวาท, ชอบทะเลาะ, ชอบโต้คารม) วิวาท (การทะเลาะ, การวิวาท, โต้เถียง)+อตฺถี (มีความต้องการ) > วิวาทตฺถี+สิ
ติวิธํ (สามอย่าง, สามประการ, อย่างสาม, สามวิธี) ติ (สาม)+วิธ (วิธี, อย่าง) > ติวิธ+สิ
มุฬฺหลกฺขณํ (ลักษณะของคนหลง, -คนเขลา) มุฬฺห (หลง, โง่) + ลกฺขณ (ลักษณะ, เครื่องหมาย) > มุฬฺหลกฺขณ+สิ
ในมหารหนีติ คาถา ๑๒๑ มีบางศัพท์ที่ต่างกันนิดหน่อย ดังนี้
นิธโน จาปิ กาเมติ, ทุพฺพโล กลหํปิโย;
มนฺทสตฺโถ วิวาทตฺถิ, ติวิธํ มุฬฺหลกฺขณํฯ
คนไร้ทรัพย์ชอบใช้จ่ายฟุ่มเฟือย คนแรงน้อย ชอบหาเรื่องทะเลาะ
คนรู้น้อย ชอบโต้เถียงโต้คารม ทั้งสามนี้ เป็นลักษณะของโง่เขลา.
อีกสำนวนหนึ่งจาก โลกนีติไตรพากย์ ของ เสฐียรโกเศศ-นาคประทีป ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้
เออก็คนที่ไร้ทรัพย์กลับใฝ่ในกาม คนหย่อนกำลังกลับทำเวร
ทั้งคนมีความรู้หลักน้อยกลับชอบตีโวหาร สามนี้เป็นลักษณะของคนเลว.
อีกสำนวนหนึ่ง จากราชนีติ ธรรมนีติ โดย นายทอง หงศ์ลดารมภ์ (มหากิม) ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้...
เออก็ ! คนที่จนทรัพย์กลับใฝ่กาม คนไม่มีกำลังกลับสร้างเวร
คนรู้น้อยชอบตีโวหาร สามอย่างนี้ เป็นลักษณะของคนเลว.
_______
Credit: Palipage: Guide to Language - Pali
อ่านบทความเกี่ยวข้องเพิ่มเติม👉 เห็นผิดเป็นพาล , คนพาลสำคัญผิด , ลบรอยบาป
1. อาจริยกถา แถลงอาจารย์ , 2. สิปปกถา - แถลงศิลปะ , 3. ปัญญากถา - แถลงปัญญา , 4. สุตกถา - แถลงความรู้ , 5. กถากถา - แถลงถ้อยคำ , 6. ธนกถา - แถลงทรัพย์ , 7. เทสกถา - แถลงประเทศ , 8. นิสสยกถา - แถลงนิสัย , ๙. มิตตกถา - แถลงมิตร
0 comments: