ปากเป็นนาย
หตฺถปาทา สิโร ปิฎฺฐิ กุจฺฉิ ปญฺจ อิเม ชนา
มุขเมวูปเสวนฺติ สทาว อนุสาสิตา
ชนทั้ง ๕ เหล่านี้ คือ มือ ๑ เท้า ๑ ศีรษะ ๑ หลัง ๑ และท้อง ๑ ย่อมเข้าไปคบหาปากและ คอยรับคำสั่งอยู่ทุกเมื่อเทียว.
(ธรรมนีติ กถากถา ๗๔)
ศัพท์น่ารู้ :
หตฺถปาทา (มือและเท้า) หตฺถ+ปาท > หตฺถปาท+โย = หตฺถปาทา
สิโร (ศีรษะ, หัว) สิร+สิ
ปิฎฺฐิ (หลัง) ปิฏฺฐิ+สิ
กุจฺฉิ (ท้อง) กุจฺฉิ+สิ
ปญฺจ (ห้า, ๕) ปญฺจ+โย สังขยาคุณนาม
อิเม (เหล่านี้) อิม+โย สัพพนาม
ชนา (ชน, คน ท.) ชน+โย แปลง โย เป็น อา § สพฺพโยนีนมาเอ. (รู ๖๙)
มุขเมวูปเสวนฺติ ตัดบทเป็น มุขํ+เอว+อุปเสวนฺติ (ย่อมเข้าไปเสพ ซึ่งปาก นั่นเทียว, ประจบปาก) อุป+√เสว+อ+อนฺติ = อุปเสวนฺติ (คบหา, ซ่องเสพ) ภุวาทิ. กัตตุ.
สทาว ตัดบทเป็น สทา+เอว (ในกาลทุกเมื่อนั่นเทียว) สพฺพ+ทา = สทา
อนุสาสิตา (อนุศาสน์, ตามสอนแล้ว, ถูกตามสอนแล้ว, รับใช้ปาก) อนุ+√สาส+อิ+ต > อนุสาสิต+โย = อนุสาสิตา กิริยากิตก์
อีกสำนวนหนึ่งจาก โลกนีติไตรพากย์ ของ เสฐียรโกเศศ-นาคประทีป ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้
ชนทั้งห้านี้ คือ นายมือ นายเท้า นายศีรษะ นายหลัง นายท้อง
จะต้องเข้าไปคบประจบนายปาก ต้องรับใช้นายปากในกาลทุกเมื่อ ฯ
อีกสำนวนหนึ่ง จากราชนีติ ธรรมนีติ โดย นายทอง หงศ์ลดารมภ์ (มหากิม) ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้...
คนทั้ง ๕ พวกนี้ คือนายมือ นายเท้า นายหัว นายหลัง นายท้อง
จะต้องประจบประแจงนายปากทั้งนั้น ต้องอาสารับใช้นายปากตลอดไป.
กถากถา นิฏฺฐิตา - จบแถลงถ้อยคำ
Credit: Palipage: Guide to Language - Pali
5. กถากถา - แถลงถ้อยคำ 👇
74. ปากเป็นนาย , 73. ปากเป็นเอก , 72. หลักการพูด , 71. อย่าพูดมาก , 70. คำสุภาษิต , 69. เพื่อนมากเพื่อนน้อย , 68. เย็นกว่านั้นอีก , 67. พึงชนะด้วยความอ่อนโยน , 66. วาจาของคนดี , 65. ดุจน้ำมันราชสีห์ , 64. คำสุภาษิตมีองค์ ๔
อ่านบทความเกี่ยวข้องเพิ่มเติม👇
1. อาจริยกถา แถลงอาจารย์ , 2. สิปปกถา - แถลงศิลปะ , 3. ปัญญากถา - แถลงปัญญา , 4. สุตกถา - แถลงความรู้, 5. กถากถา - แถลงถ้อยคำ , 6. ธนกถา - แถลงทรัพย์ , 7. เทสกถา - แถลงประเทศ
วัดมณีวงศ์ จังหวัดนครนายก
วัดมณีวงศ์ ตั้งอยู่ในอำเภอเมือง จังหวัดนครนายก เป็นวัดเก่าแก่ของจังหวัดนครนายก โดดเด่นด้วยความมีชื่อเสียงของถ้ำพญานาค ซึ่งภายในถ้ำมีความงดงามตระการตา สุดอลังการมาก
0 comments: