ลบรอยบาป

ลบรอยบาป

พาโลธ  ปาปกํ  กตฺวา,    น   ตํ  ฉฎฺฎิตุมุสฺสเห;
กึ  พฺยคฺฆอาทิ  คจฺฉนฺโต,    ปทํ  มกฺเขตุมุสฺสเห.

คนพาลในโลกนี้ทำกรรมชั่วแล้ว  พยายามจะลบบาปนั้น หาได้ไม่,
สัตว์มีเสือโคร่งเป็นต้น เมื่อเที่ยวไป  มันอาจเพื่อจะลบรอยเท้าตนได้หรือ?.

(ธรรมนีติ ทุชชนกถา ๑๑๔, มหารหนีติ ๑๑๖)

ศัพท์น่ารู้ :

พาโลธ  ตัดบทเป็น พาโล+อิธ, พาล+สิ = พาโล (คนพาล), อิธ = อิธ โลเก, อิมสฺมึ โลเก (ในโลกนี้). (ในมหารหนีติ เป็น พาโลว แปลว่า คนพาลนั่นเทียว)

ปาปกํ  (ความชั่ว, กรรมชั่ว) ปาปก+อํ

กตฺวา  (กระทำแล้ว) √กร+ตฺวา > กตฺวา+สิ ลบ สิ วิภัตติ

น  (ไม่, หามิได้) นิบาตบอกปฏิเสธ

ตํ  = ตํ ปาปกํ (ซึ่งบาปกรรมนั้น)

ฉฎฺฎิตุมุสฺสเห  ตัดบทเป็น ฉฏฺฏิตุํ+อุสฺสเห

ฉฏฺฏิตุํ  (เพื่ออันทิ้ง,​ เพื่ออันชัดไป) √ฉฏฺฏ+อิ+ตุํ > ฉฏฺฏิตุํ+ส ลบ ส วิภัตติ. (มหารหนีติ เป็น ฉฏฺเฏตุํ อนึ่ง ธาตุว่า ฉฑฺฑ ก็มีความหมายเหมือนกันแล)

อุสฺสเห  (พึงพยายาม, อุตสาหะ) อุ+√สห+อ+เอยฺย ภูวาทิ. กัตตุ.

กึ  (อะไร, อย่างไร) เป็นนิบาตในอรรถการถาม

พฺยคฺฆอาทิ  (สัตว์มีเสือโคร่งเป็นต้น) พฺยคฺฆ+อาทิ > พฺยคฺฆอาทิ+สิ (มหารหนีติ เป็น พฺยคฺฆตาทิ)

คจฺฉนฺโต  (ไปอยู่) √คมุ+อ+นฺต > คจฺฉนฺต+สิ กิริยากิตก์ ปัจจุบันกาล

ปทํ  (รอย, ปท, บท, บาท) ปท+อํ

มกฺเขตุมุสฺสเห  ตัดบทเป็น มกฺเขตุํ+อุสฺสเห, มกฺเขตุํ (เพื่ออันทา, เจิม, ถู, เช็ด) √มกฺข+อิ+ตุํ > มกฺเขตุํ+ส ลบ ส วิภัตติ

อีกสำนวนหนึ่งจาก โลกนีติไตรพากย์ ของ เสฐียรโกเศศ-นาคประทีป ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้

คนพาลในโลกนี้ทำกรรมชั่วแล้ว อันจะพยายาม ละชั่วนั้นไม่มีเลย สัตว์เช่นเสือโคร่งวิ่งไปอยู่ ดั่ง ฤามันจะพยายามลบรอย.

อีกสำนวนหนึ่ง จากราชนีติ ธรรมนีติ โดย นายทอง หงศ์ลดารมภ์ (มหากิม) ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้...

คนพาลในโลกนี้  ทำชั่วแล้ว  การที่จะย่อมละชั่วนั้นไม่มีเลย  สัตว์ป่าเช่นเสือโคร่งวิ่งไป  ไฉนจะหันมาลบรอยเล่า.

_______

Credit: Palipage: Guide to Language - Pali

อ่านบทความเกี่ยวข้องเพิ่มเติม👉 เห็นผิดเป็นพาล , คนพาลสำคัญผิด

1. อาจริยกถา แถลงอาจารย์ , 2. สิปปกถา - แถลงศิลปะ  , 3. ปัญญากถา - แถลงปัญญา , 4. สุตกถา - แถลงความรู้ , 5. กถากถา - แถลงถ้อยคำ , 6. ธนกถา - แถลงทรัพย์ , 7. เทสกถา - แถลงประเทศ , 8. นิสสยกถา - แถลงนิสัย , ๙. มิตตกถา - แถลงมิตร